Day: 13. júlí, 2005

Ég veit ekki hvernig, en reglulega tekst mér að ramba á ýmiss konar orðabækur Íslenskar á netinu, við leit á einhverju öðru. Til dæmis fann ég þessa hér þegar ég leitaði í forvitni minni að því hvort nokkur maður hefði verið svo heppinn að heita Zóphonias Zoëga. Æ, ekki spyrja!

Fyrst núna, eftir að hafa gengið í gegnum rúma viku af rigningu og dumbungsveðri, finn ég mestu rigningarplötu allra tíma: Alice með Tom Waits, sem hafði verið mér týnd í nærri ár. Ég er að hlusta á hana núna, í von um að hann rigni. Það er svo mikilvægt að hlusta á tónlist eftir veðri. En hvað veit ég – kannski er sjúklegt að vilja veður eftir tónlist.

Hana. Nú skein sólin inn um gluggann.

Emil og Kári eru svo duglegir við að uppnefna mig rómantíker að mig langar til að deila með ykkur einu raunsæismálverki. Verkið heitir Żydówka z cytrynami og var málað af Pólverjanum Aleksander Gierymski árið 1881. Á íslensku gæti verkið heitið Gyðingkona með sítrónur. Smellið á myndina til að stækka hana (ath. opnast ekki í nýjum glugga).
Myndin er afar falleg í blygðunarlausu raunsæi sínu, hún sýnir hvernig ævi fátækrar götusölukonu endurspeglast í hrjúfu en jafnframt æðrulausu andliti hennar; myndin leitast jafnframt við að gera vergangskonu mannlega á ný, svipta hana miskunnarlausum og óréttlátum stimpli samfélagsins – þegar öllu er á botninn hvolft er þessi kona engu verri manneskja en við hin. Myndin, líkt og aðrar slíkar, felur þó ekki neina sérstaka von í sér um breytingu til hins betra.

Í gegnum tíðina hefur verið vinsælt að trúa því að þeir sem framið hafa sjálfsmorð gangi aftur, án þess að nokkur hafi velt því fyrir sér, hvers vegna sjálfmorða ættu að vilja ganga aftur. Leiddist þeim lífið ekki nógu mikið til að finna sér verðugri viðfangsefni í dauðanum, en að spígspora um sama hallærisplanið, í langtum leiðinlegri erindagjörðum: Nefnilega að gera ekki neitt? Eða voru þeir dæmdir til þess af réttlætum og algóðum guði? Eða hefur það kannski komið á daginn að alþýðuskýringar eru ekki rökfræðilega hárnákvæmar?

Annars er ég nærri ákveðinn í að skrifa um samfélagsleg áhrif trúarbragða gegnum tíðina fyrir kjörsviðsverkefnið (lesist 25 blaðsíðna ritgerð) næsta vetur og er þegar farinn að sanka að mér heimildum. Þá vil ég byrja á að komast höndum yfir grundvallarrit trúarbragðanna auk áhrifaríkra spin-off-rita, svo sem Malleus Maleficarum, sem var lútersk (því katólikkarnir fordæmdu trú á tilvist norna sem villutrú) kennslubók í að finna nornir og hvernig skyldi refsa þeim. Mjög vinsæl bók. Kom mörgum á eldinn.

En spurningin er þessi: Er til merkilegra rit tengt súmersku goðafræðinni en Gilgameskviða? Helst vantar mig skipulega upp sett rit, eins og Snorra-Eddu, sem inniheldur sköpunar- og flóðasöguna, sem og lýsingar á helstu goðum og goðmögnum trúarinnar.