Hlaup aldarinnar
Það er merkileg tilfinning þegar maður telur sig upplifa sögulega stund – augnablik sem komast munu í sögubækur og verða rifjuð upp aftur og aftur. Einhverra hluta vegna man ég t.d. eftir því í smáatriðum hvernig mér varð við þegar ég heyrði að Indira Ghandi hefði verið skotin. Eftir á að hyggja reyndist það ekki jafn mikill tímamótaatburður í mannkynssögunni og ég hélt þá.
Margoft hef ég horft á fótboltaleiki eða aðra íþróttaviðburði og verið sannfærður um að um tímamótaviðburð væri að ræða – eitthvað sem rætt yrði um í marga áratugi líkt og risastökk Bob Beamons í Mexíkó 1986 eða endurkoma Múhameðs Ali á sínum tíma. Oftar en ekki hefur það stöðumat reynst rangt. Til dæmis gleymi ég flestum fótboltaleikjum undurfljótt. Það er helst að maður muni eftir þeim allra stærstu – eins og þegar A.C. Milan kjöldró Barcelona í úrslitum Evrópukeppninnar eða þegar markvörður Steaua varði allar vítaspyrnurnar í öðrum úrslitaleik.
Aldrei hef ég þó upplifað „þetta-er-söguleg-stund“-tilfinninguna sterkar en þegar ég horfði á 100 metra hlaupið á ÓL í Seoul 1988, þar sem Ben Johnson vann það sem í fyrstu var talið mesta íþróttaafrek sögunnar, en var svo úthrópaður svindlari örfáum dögum síðar.
Á ljósi sögunnar er hins vegar magnað að rifja upp þetta hlaup:
Ben Johnson kom fyrstur í mark, en eins og allir vita var hann snarlega sviptur verðlaununum vegna lyfjanotkunar´.
Á öðru sæti var Carl Lewis, sem nú virðist komið í ljós að féll í raun á lyfjaprófi rétt fyrir leikana og hefði því ekki átt að hreppa gullverðlaunin.
Á þriðja sæti var Linford Christie. Á kringum Seoul-leikanna mældist einhver óþverri í blóðsýni úr honum, en lyfjanefndin ákvað að fallast á þær skýringar hans að ástæðan væri te sem hann drakk skömmu áður. írið 2000 féll hann hins vegar á lyfjaprófi svo leiða má líkum að því að te-afsökunin hafi verið fyrirsláttur. Ef sú var raunin – þá hefði Christie heldur ekki átt að fá medalíu í Seoul.
Fimmti maður í mark (og því hugsanlega „réttmætur“ silfurverðlaunahafi í „hlaupi aldarinnar“) var Dennis Mitchell, sem einmitt féll á lyfjaprófi 1999. Þá greip hann til þeirrar afsökunar að hafa stundað kynlíf og drukkið sex bjóra skömmu fyrir blóðtökuna og að það væri skýringin á óvenju háu hlutfalli testósteróns. – Slík málsvörn dugði Hjalta Úrsusi skammt á sínum tíma og Dennis Mitchell fékk líka keppnisbann. – Freistandi væri að grípa til kenningarinnar: „eitt sinn dópari – ávallt dópari“ og draga í efa heilindi hlaupagikksins í Seoul.
Sjötti maður í hlaupinu var Desai Williams frá Kanada. Strax 1989 komu upp ásakanir um lyfjanotkun hans.
Af þessu má ráða að fimm af sex fyrstu mönnum í 100 metra hlaupinu 1988 hafa annað hvort fallið á lyfjaprófi eða sterkur grunir verið uppi um að þeir hafi óhreint mjöl í pokahorninu. En hver var þá sjötti maðurinn?
Það var enginn annar en Calvin Smith – sem lýst hefur verið sem besta 100 metra hlaupara sem aldrei hafi náð að vinna heimsmeistaramót eða Ólympíuleika. Hann átti meira að segja heimsmet um skeið, en stóð alltaf í skugganum af Carl Lewis. Um feril hans má fræðast hér.
En hvað með 7da og 8da sætið í hlaupinu – sem líta má á sem „hina mórölsku silfur- og bronsverðlaunahafa ÓL 1988“? – Jú, í áttunda og síðasta sæti lenti vesalings Ray Stewart frá Jamaíku. Um hann má lesa á skemmtilegri síðu sem fjallar um óheppna Jamaíkubúa á Ólympíuleikum. Sjöunda sætið kom hins vegar í hlut Brasilíubúans Robson ds Silva. Helstu hagtölur um hann má finna á þessari frönsku síðu. Leit að frekari upplýsingum um hann á netinu leiðir hins vegar á heimasíðu brasilíska sendiráðsins í Bretlandi. Þar kemur fram að Brasilíumenn eru heldur ekki búnir að gleyma þrístökkskeppninni 1956.
jamm