Á forsíðu Fréttablaðsins er stungið upp á myndun „þjóðstjórnar“ og Seðlabankastjóri borinn fyrir hugmyndinni. Á leiðinni er getið um að einu sinni hafi það gerst að þjóðstjórn hafi verið mynduð hérlendis – ráðuneyti Hermanns Jónassonar 1939.
Sá sagnfræðilegi fróðleikur segir okkur þó ekki mikið – nema hann bendir jú á takmarkanir hugtaka og skilgreininga.
Hvers vegna er stjórnin frá 1939 sögð „þjóðstjórn“ en ekki t.d. stjórn Stefáns Jóhanns Stefánssonar frá 1947-49, sem þó innihélt sömu stjórnarflokka (alla nema Sósíalistaflokkinn)? Hafði eitthvað það breyst á þessum átta árum sem liðin voru sem gerði það að verkum að stjórn án þátttöku Sósíalistaflokksins gat ekki lengur kallast þjóðstjórn?
Af hverju köllum við ekki Nýsköpunarstjórnina „þjóðstjórn“? Þar sátu jú þrír flokkar, en einn – Framsóknarflokkurinn – var utan stjórnar.
Mætti ekki jafnvel kalla ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar þjóðstjórn? Hún hafði nú góðan meirihluta og þrjá flokka innanborðs…
Nei – ástæða þess að stjórnin 1939 fær að heita „þjóðstjórn“ er sú að hún kallaði sig sjálf þessu nafni og Sósíalistaflokkurinn amaðist ekki við því – heldur notaði það sem skammaryrði. Þannig fjallaði Þjóðviljinn ítrekað um „þjóðstjórnaríhaldið“. Auðvitað fólst ekki í því nein viðurkenning á að þessi tiltekna ríkisstjórn væri öðrum fremur ríkisstjórn þjóðarinnar allrar, ekki frekar en andstæðingar Viðreisnarstjórnarinnar teldu hana sérstaklega til viðreisnar fallna þótt þeir féllust á að nota nafnið.
En er hægt að kalla ríkisstjórnina 1939 „þjóðstjórn“ í þeirri merkingu sem Seðlabankastjóri virðist gera? Nei, trauðla. Þótt þingstyrkur stjórnarinnar væri ærinn, þá var Sósíalistaflokkurinn þar sterkur á ýmsum sviðum þjóðlífsins – sérstaklega í verkalýðshreyfingunni – að tómt mál var að tala um eiginlega „þjóðstjórn“. Enda má ljóst vera Þjóðviljamenn hefðu aldrei fellt sig við að kalla ríkisstjórnina þessu nafni ef ekki hefði verið ljóst að um innantómt áróðursheiti væri að ræða.