Mánuður í Montevideo – II. hluti (b)

Seinni hluti umfjöllunar um bók Hyper Jawads um HM í Uruguay 1930:

Keppnisliðin í Uruguay voru þrettán. Aðeins tvö þeirra áttu nokkra möguleika á að hampa Níke-styttunni: Uruguay og Argentína. Þriðja besta liðið reyndust vera Bandaríkjamenn. Lið þeirra var geysilega vinsælt hjá heimamönnum (enda Bandaríkjamenn almennt mikils metnir á þessum tíma). Bandaríska liðið var skipað stórum og stæðilegum mönnum, sem gáfu af sér góðan þokka.

Það er útbreiddur misskilningur að Bandaríkjamenn hafi teflt fram samtíningsliði, einkum breskra innflytjenda, með sáralítil tengsl við hið nýja föðurland. Hið rétta er að bandarísk knattspyrna var á góðu róli á þessum árum og hafði yfir að búa ágætum félagsliðum. Landsliðið var hins vegar lítt samhæft og hafði ekki keppt opinberan landsleik í tvö ár.

HM 1930 var haldin undir lok þess tíma þegar 2-3-5 var ráðandi leikkerfi. Bandaríkjamennirnir léku hins vegar eitthvað sem frekar mátti lýsa sem 7-0-3, margir leikmenn vörðust mjög djúpt – en svo var sótt hratt fram á mörgum mönnum þegar boltinn vannst. Þetta leikkerfi var talið mjög frumstætt, nánast barnalegt, en kanarnir komust upp með það vegna líkamlegs styrks.

Besta vísbendingin um styrk bandaríska liðsins var stórsigur þeirra á Paraguay í riðlakeppninni, 3:0. Paraguay var talið þriðja sterkasta Suður-Ameríkuliðið og gerði sér vonir um gott gengi á mótinu. Jawad heldur því fram að Bandaríkin og Paraguay hafi bæði verið sett í 1.styrkleikaflokk – en Brian Glanville talar bara um Paraguay í þessu samhengi.

Brasilía var fimmta liðið í efsta styrkleikaflokki (eða fjórða eftir því hvorum við kjósum að trúa). Enn var þó langur vegur í að Brasilíumenn næðu þeim styrk sem flestir tengja þá við. Brasilíska landsliðið var einungis skipað leikmönnum frá Rio de Laneiro. Brasilía hafði ekki leikið opinberan landsleik í fimm ár og þjálfarinn hitti liðið varla nema rétt fyrir mót. Þrátt fyrir þetta skipulagsleysi var búist við því að Brasilíumenn færu hæglega áfram í undanúrslitin.

Júgóslavía (sem var í raun bara úrvalslið Serba) slökkti vonur Brasilíumanna, sem voru fallnir úr keppni áður en setningarathöfnin fór fram. Júgóslavneska liðið var kornungt, með flesta leikmenn rétt um tvítugt. Ótvrírætt er að heima í Evrópu sátu miklu sterkari landslið.

Heimamenn í Uruguay voru ótvírætt sigurstranglegastir. Rétttrúnaðarmenn í fræðunum vilja meina að Uruguay hafi fjórum sinnum orðið heimsmeistari – þar sem 1924 og 1928 ´ÖL-leikarnir hafi haft formlega viðurkenningu FIFA sem heimsmeistaramót. Hvað sem því líður, þá var litið svo á að Uruguay mætti til leiks sem ríkjandi meistarar. Liðið var lítið breytt frá því á ÓL 1928 – sem var kannski helsta vandamálið: aldurinn var farinn að færast yfir marga leikmenn.

Gengi Argentínu – segir Jawad – stóð og fell með einum manni: Luisito Monti. Monti var frægasti en umdeildasti leikmaður Suður-Ameríku. Hann var gríðarlega harðsnúinn afturliggjandi miðjumaður sem tók þó oft fullan þátt í sókninni. Þegar Monti náði sér á strik, lágu andstæðingarnir eins og hráviði – og það gat reynst dýrmætt á tímum þar sem bannað var að skipta inná varamönnum.

Í hugum nútímafótboltaáhugamannsins er þessi regla nánast óskiljanleg. Lið voru beinlínis verðlaunuð fyrir grófan leik. Í leikjunum átján á HM 1930 fótbrotnuðu þrír – sem er mjög hátt hlutfall. Þar til viðbótar þurftu allnokkrir leikmenn að yfirgefa völlinn vegna meiðsla eða spila meiddir – stundum heilu og hálfu leikina.

Luisito Monti lagði sitt af mörkum við þessar limlestingar. Sigur Argentínumanna á Frökkum í riðlakeppninni, sem fyrirfram var talið formsatriði, skýrðist fyrst og fremst af ljótum brotum Suður-Ameríkumannanna og herfilegum dómaramistökum. Á sama hátt átti bandaríska liðið í fullu tré við Argentínu í undanúrslitunum á meðan bæði lið voru fullskipuð.

Þegar kom að úrslitaleiknum var Monti hins vegar ekki nema skugginn af sjálfum sér. Hann hafði fengið ítrekaðar morðhótanir fyrir leikinn, sem beindust bæði að honum og móður hans. Við það bættist að argentínski þjálfarinn veðjaði á tvo tæpa menn í leikinum. Sú tilraun misheppnaðist.

Það er þó óþarfi að gera lítið úr afreki Uruguay-manna, sem voru klárlega besta liðið. Því miður voru vonbrigði heimamanna með að megnaið af Evrópuliðunum hefðu neitað að koma slik að landið neitaði að taka þátt í HM 1934 og 1938. Það hefði verið mjög fróðlegt að sjá hvaða árangri meistararnir hefðu náð þar.