{55-ø-ø-ø}Þetta er ein þekktasta mynd kvikmyndasögunnar. Ef þið hafið ekki séð hana þá hafið þið líklega séð allavega eina stutta klippu eða sillu úr henni. Þetta er tæknibrellumynd á skala sem hafði aldrei sést áður.
Ég hef áður sagt að uppáhaldsmyndin mín eftir Martin Scorsese sé Hugo. Þar fáum við, meðal annars, að kynnast öldruðum kvikmyndaleikstjóra. Það er Georges Méliès (þó augljóslega sé þetta ekki sannsöguleg mynd) leikstjóri Ferðarinnar til Tunglsins.
Þann 28. desember 1895 sýndu Lumière-bræður kvikmyndir opinberlega í fyrsta sinn. Þó hægt sé að rífast um hver fann upp tæknina er alveg ljóst að þetta var dagurinn sem kvikmyndaöldin hófst. Daginn áður var sýning fyrir útvalda, þar á meðal var eigandi Théâtre Robert-Houdin í París sem sá strax að hér væri gullið tækifæri.
Georges Méliès var sjónhverfingarmaður (meðal annars) og skildi að hægt væri að tengja saman töfrabrögð og kvikmyndir. Um leið og hann eignaðist tæki fór hann að leikstýra kvikmyndum … í hundraðavís. Allavega fimmhundruð.
Flestar myndirnar hans voru örstuttar brellur. Ég hef séð töluvert af þeim en ég ætla ekki að skrifa sérstaklega um þær. Það er lítið að segja um tveggja mínútna mynd þar sem Méliès leikur alla meðlimi hljómsveitar eða örstutta mynd um galdrakarl sem fleygir fólki ofan í pottinn sinn. Nema auðvitað að þetta eru brautryðjendaverk í kvikmyndasögunni.
Ferðin til Tunglsins er töluvert lengri, um fimmtán mínútur en það fer eftir því hve hratt sveifinni er snúið. Á þessum tíma var ekki beinlínis staðlaður rammafjöldi sem þýðir að sýningartíminn er breytilegur.
Sú útgáfa sem við horfðum á er í lit. Auðvitað er þetta áður en kvikmyndir voru teknar upp í lit en á þessum tíma var hægt að mála hvern ramma fyrir sig. Þetta var hálfgerð færibandavinna þar sem hver kona sá um að mála með einum lit.
Það var framleitt mjög takmarkað upplag af þessum lituðu myndum og öll virtust glötuð. Síðan fannst eitt eintak sem hefur verið gert upp (alveg rosalega vinna sem fór í það). Það er skondið að í myndinni sést fáni Spánar. Það var líklega ekki í öllum eintökum heldur fengu Spánverjar þessa útgáfu en væntanlega hafa önnur lönd fengið eigin fána.
Þessari útgáfu fylgir líka tónlist frá frönsku hjómsveitinni Air.
Söguþráður myndarinnar er byggður á, eða allavega undir áhrifum frá, tunglferðarbókum Jules Verne. Ég man ekki eftir því að hafa lesið þær en mig grunar að útgáfa Méliès sé fyndnari.
Ég hef áður sagt að gamanmyndir frá þögla tímanum eldast oft betur en drama eða hryllingur. Það á við hér. Þó söguþráðurinn sé rýr þá er hægt að hlæja að bröndurunum og að því hve kjánalegt margt er.
Fyndnustu brandararnir eru á sinn hátt höskuldar og ég ætla ekki að skemma fyrir ykkur mynd þó hún sé vel ríflega aldar gömul.
Það er vel hægt að njóta þessarar myndar í dag. Það er sérstaklega skemmtilegt að reyna að átta sig á hvernig brellurnar voru framkvæmdar. Líklega væri hægt að gera þetta flest með snjallsíma í dag en þú þarft að vera með hugmyndaflug á við Méliès til að framkvæma það.
Myndin er auðfinnanleg á netinu. Það þarf ekki að horfa á lituðu útgáfuna en það er gaman. Kíkið líka á Hugo.
Hér er annars svona dæmi um að mynd kallar á aðra mynd. Í Lair of the White Wyrm sést ein persónan horfa á gamla mynd í sjónvarpinu, það var kvikmyndin La Chrysalide et le papillon eftir Méliès.
