Kristjánsborg, frá framleiðendum Melrose Place

Danska verðlaunamyndin Kongekabale frá 2004 fjallar um átök og undirferli í danska þinginu, Kristjánsborg. Í upphafi myndar lendir formaður Miðflokksins í bílslysi svo tvísýnt er um líf hans. Síðar kemur í ljós að upplýsingum um líðan formannsins hefur verið haldið frá fjölmiðlum á meðan plottað er innan flokksins um arftaka hans. Hinn ófyrirleitni Erik Dreier Jensen gerir spunameistara sinn út af örkinni til að leka út ósannindum um einkalíf samflokkskonu sinnar, Lone Kjeldsen, með þeim afleiðingum að eiginmaður hennar sviptir sig á endanum lífi undan álagi. Í kjölfarið dregur Kjeldsen sig úr stjórnmálum og Dreier Jensen situr einn að formannsembættinu, eftir að hafa kúgað fleiri samflokksmenn til hlýðni. Það er að vísu bjartur punktur í myndinni, en ekki svo að hann skipti neinu raunverulegu máli. Í lok myndarinnar stendur Dreier Jensen uppi afhjúpaður fyrir framan myndavélar í beinni útsendingu, en það eru lokaorð hans sem er raunverulegur boðskapur myndarinnar, endursögð eftir minni: „Kjósendur muna ekki eftir þessu. Eftir viku verður þetta gleymt, vika er langur tími í pólitík. Þú, á hinn bóginn, færð hvergi vinnu aftur við blaðamennsku.“

Persóna Dreier Jensens er byggð á fyrrum forsætisráðherra Danmerkur, Anders Fogh Rasmussen, og Miðflokkurinn sjálfur er flokkur Rasmussens, Venstre, í lélegum dulbúningi. Í fyrstu kann þetta að virðast ofurdramatíseruð útgáfa af raunveruleika danskra stjórnmála, en þegar nánar er að gætt er lífið í Kristjánsborg síst viðburðaminna en syrpa af Dallas eða Melrose Place.

Í tilefni þingsetningar hér í Danmörku fjölluðu íslenskir fjölmiðlar ögn um vandræði Lene Espersen, formanns Konservative Folkeparti. Hún var staðin að því að halda upplýsingum um ofgreidda ríkisstyrki til einkasjúkrahúsa frá þinginu og neyddist að lokum til að biðjast afsökunar. Styrkirnir voru 25% hærri en sjúkrahúsin áttu að fá. Einsog vænta mátti hefur Espersen ætíð haldið fram að hún hafi ekki vitað betur og hafi veitt allar þær upplýsingar sem hún bjó yfir á þeim tíma. Hvort það er rétt eða ekki þarf að liggja milli hluta, en hitt er ljóst að það varð ansi heitt undir henni sætið í kjölfarið, enda varðar það að ljúga að þinginu við lög um ráðherraábyrgð og sem viðskiptaráðherra heyrði einkageirinn undir hana á þeim tíma (ólíkt Íslandi hafa ráðherrar áður verið sóttir til saka í Danmörku). Forsætisráðherra Danmerkur og formaður áðurnefnds Venstre, Lars Løkke Rasmussen, gaf út yfirlýsingu í kjölfar afsökunarbeiðnarinnar þess efnis að afsökunin sem slík hlyti að duga.

Málið er þó ekki nándar nærri svo einfalt. Lars Løkke var nefnilega sjálfur heilbrigðisráðherra árin 2001 til 2007 í stjórn Anders Fogh Rasmussen, og viðskiptaráðherra í stjórn Anders Fogh uns hann tók við af honum sem forsætisráðherra á síðasta ári, eftir að Anders Fogh hlotnaðist staða aðalritara NATO. Á starfstíma hans sem heilbrigðisráðherra kynnti hann áætlun sem fólst í að „peningarnir fylgi þér“. Það þýðir að almenningur geti nýtt sér þjónustu einkasjúkrahúsa og ríkið greiði með sem nemi því sem viðkomandi hafi greitt í skatta – einskonar heilbrigðislífeyriskerfi, semsé. Kerfið var einkum til þess hugsað að þeir sem það vildu gætu losnað við biðraðir í almenna kerfinu. Þegar Lars Løkke svo tók við sem viðskiptaráðherra námu þessar greiðslur til einkasjúkrahúsa, skyndilega, fyrir hans tilstilli, einmitt 25% meir en þeim bar frá ríkinu, og þaðan sprettur gagnrýnin á eftirmann hans í embætti. Hvað hann fékk í staðinn skal ósagt látið en það skal engan undra að honum þyki afsökunarbeiðni Lene Espersen hljóta að duga. Vika er langur tími í pólitík að sönnu.

En sagan er ekki búin. Í viðleitni til að snúa við neikvæðri umfjöllun um þetta mál og önnur, sér í lagi þó sambærilegar lygar og haldið var að Íslendingum um réttmæti Íraksstríðsins sem er mikið hitamál í Danmörku um þessar mundir, hafa spunameistarar ríkisstjórnarflokkanna svifist einskis við að leka út óþægilegum upplýsingum um stjórnarandstöðuna. Því var til að mynda lekið til Berlingske Tidende að Helle Thorning-Schmidt (Socialdemokraterne) og maður hennar hefðu svikið milljónir undan skatti. Eftir rannsókn skattayfirvalda í kjölfarið kom á hinn bóginn í ljós að skatturinn skuldaði þeim hjónum peninga en ekki öfugt. Því var ennfremur lekið í Jyllandsposten að Ole Sohn (Sosialistisk Folkeparti) hefði þegið 5.2 milljónir danskra króna í styrk frá Sovétríkjunum meðan hann var formaður danska Kommúnistaflokksins. Þær ásakanir verður þó aldrei hægt að staðfesta, enda byggjast þær allar á einu bréfi sem fannst í Austurþýsku skjalageymslunum og Ole Sohn ritaði Erich Honecker sex dögum eftir fall Berlínarmúrsins, þar sem Sohn lofar austurþýsku kommúnistastjórnina.

Á meðan heldur spillingin áfram að fljóta upp á yfirborðið. Jacob Winther, spunameistari fyrrum varnarmálaráðherrans Søren Gade, hefur verið ákærður fyrir að brjóta lögbundna þagnarskyldu sína og stríða gegn þjóðaröryggi með því að leka út upplýsingum um leynilega sendiför danskra fótgönguliða í Írak 2007. Claus Hjort Frederiksen, fyrrum framkvæmdastjóri Venstre og nánasti ráðgjafi Anders Fogh Rasmussen – með öðrum orðum spindoktor – hefur svo orðið uppvís að því að sem atvinnumálaráðherra snemma á þessum áratug laug hann að þinginu og gekk gegn öllum kjararéttindum erlendra verkamanna. Af nógu er að taka af hans ferli og má þar nefna leynilegt og þar af leiðandi ólöglegt afnám öryggisstaðla fyrir erlenda verkamenn í hættulegum störfum, krafa um að sveitarfélögin framfylgdu hinni ólöglegu 300 tíma reglu sem krefst þess að par sem þiggur framfærslu skuli hafa samanlagt unnið 300 tíma síðustu tvö ár á undan, mútur til greiningardeilda ráðgjafafyrirtækja fyrir að gefa upp falsaðar tölur sem létu ráðuneytið líta betur út, og eyðingu uppljóstrandi sönnunargagna um ólöglega starfsemi innan ráðuneytisins sjálfs.

Vika er sannarlega langur tími í pólitík. Sama dag og niðurstöður alþjóðlegrar könnunar um fjölmiðlafrelsi voru kynntar, þar sem fram kom að Danmörku hafði hrakað allverulega frá því áður, kom í ljós að sjónvarpsstjóri TV2 hafði bannað birtingu viðtals við forsætisráðherrann, Lars Løkke Rasmussen, vegna þess að það hefði komið ráðherranum illa. Viðtalið mun hafa verið sambærilegt við þekkt viðtal sem G. Pétur Matthíasson tók við Geir Haarde í Hruninu en var ekki birt nema síðar á YouTube, að því frábrugðnu þó að Lars Løkke var hamslaus af reiði og öskraði á fréttamanninn ítrekað að hann væri fífl og fábjáni. Það hefur enn ekki komið fram hvort sjónvarpsstjórinn var þvingaður til þessa, eða hvort hann er sjálfur bundinn hagsmunum við ráðherrann.

Ég minntist á kvikmynd hér í upphafi, og hversu fjarri veruleikanum hún virðist vera í fyrstu. Þó tæpir hún aðeins á einu máli, sambærilegu við hundruði mála sem raunverulega hafa komið upp og tvinnast öll saman í einni stórri spillingar- og fyrirlitningarhít sem fyllir hvern krók og kima danska þingsins. Hér hefur þó verið stiklað á ansi stóru yfir agnarlítið brot þeirrar sápuóperu sem lífið í Kristjánsborg er, og það er ekki laust við að manni þyki Alþingi hálfgerð Grænaborg við hliðina.

Birtist fyrst á Smugunni 29. október.