Alphaville (1965) ★★★★⯪👍👍

Dystópía sem blandar saman vísindaskáldskap og film noir.

Það er til mynd sem ég kalla stundum í pirringi mínum Andleysi Godard. Ég var ekki, alls ekki, hrifinn af henni þó margir virðist telja hana meistaraverk.¹ Þannig að ég hafði mínar efasemdir um Alphaville eftir Jean-Luc Godard. Aðalleikarar eru Eddie Constantine og hin danska Anna Karina (sem var á þessum tíma eiginkona Godard).

Kemur ekki í ljós að Alphaville er stórskemmtileg og fáránleg, viljandi. Myndin gerist í borg fjarlægri stjörnuþoku² sem er stjórnað af tölvu sem hefur gert tilfinningasemi útlæga.

Líkt og í flestum noir-myndum fylgjumst við með „spæjara“ rannsaka mál. Líkt og oft gerist í slíkum myndum er rannsóknin handahófskennd og er hetjunni okkar oft bara fleygt til og frá án þess að áttum okkur á því nákvæmlega hvað er að gerast.

Alphaville gerir sumsé grín að bæði noir og vísindaskáldskap. Það er undirstrikað í lokauppgjörinu og endinum sjálfum.

Maltin gefur ★★ og segir að myndin sé einungis fyrir harðkjarnaaðdáendur frönsku nýbylgjunnar.

Óli gefur ★★★★⯪👍👍 og er orðinn jákvæðari fyrir því að kíkja á fleiri nýbylgjumyndir.

¹ Mig minnir að Roger Ebert hafi sagt að À bout de souffle (1960) marki upphaf nútímakvikmynda. Hvort sá nútími standi enn yfir er óljóst. Sjálfur hef ég stundum hugsað um Transformers (2007) eftir Michael Bay sem upphaf nútímakvikmynda. Allavega fannst mér það vera tímapunkturinn þar sem Hollywood missti mig.

² Þetta er samt miklu skringilegra en það hljómar.

Open Range (2003) ★★★⯪☆👍

Nokkrir kúrekar (bókstaflega að reka kýr) lenda í útistöðum við nautgripabarón.

Hversu marga vestra hefur Kevin Costner gert? Fleiri en ég hef séð allavega. Open Range er það sem hefur verið kallað endurskoðunarvestri.¹ Mörk góðs og ills eru loðin og hetjurnar ófullkomnar. Besta atriði myndarinnar er einmitt þegar persónurnar deila um muninn á því að myrða og drepa. Þessi innri barátta flæddi út og það var raunverulega taugatrekkjandi. Í heild er þetta mjög traustur vestri.

Meðleikarar Kevin Costner eru Robert Duvall, Annette Benning, Michael Gambon, Diego Luna og mér þótti sérstaklega gaman að sjá Abraham Benrubi sem verður alltaf The Kube² í mínum huga. Þetta var líka síðasta mynd Michael Jeter sem var í töluverðu uppáhaldi hjá mér.³

Maltin gefur ★★★.

Óli gefur ★★★⯪☆👍

¹ Slíkar myndir ögra þeim hugmyndum sem töldust sjálfgefnar í vestrum fyrri ára. Það væri hægt að kalla Dollaramyndir Sergio Leone endurskoðun en mér finnst hugtakið falla betur að bandarískum kvikmyndum. Það væri hægt að miða fæðingu þeirra við afnám Hays-kvikmyndaritskoðunarinnar árið 1968. Þá hurfu reglur um skýrt afmarkaða línu milli góðs og ills. Frægasti endurskoðunarvestrinn gæti verið Unforgiven.

Auðvitað voru gerðar myndir sem ögruðu staðalmyndum um vestra fyrir 1968. High Noon (sem virðist ekki vinsæl meðal minnar kynslóðar) snýr mörgu á haus og þá sérstaklega persóna Grace Kelly. The Man Who Shot Liberty Valance segir áhorfendum að efast. En sú besta sem ég hef séð er The Ox-Bow Incident.

² Parker Lewis Can’t Lose

³ Ég man fyrst eftir Michael Jeter úr meinlausa Burt Reynolds þættinum Fólkið í Forsælu en mögulega var hann eftirminnilegastur í The Fisher King.

Anatomie d’une chute (2023) ★★★⯪☆👍

Marglofuð verðlaunamynd um þýska konu sem er grunuð um að hafa orðið eiginmanni sínum að bana.

Mér þótti Anatomie d’une chute ekki standa undir nær tveimur og hálfum klukkutíma. Það er samt margt vel gert. Leikararnir eru góðir.

Það eru áhugaverðar pælingar í Anatomie d’une chute. Hvað myndi fólk sjá ef það setti einkalíf þitt undir smásjá? Hvernig er hægt að túlka/mistúlka það sem þú hefur sagt eða gert ef tilgangurinn er að sýna fram á sekt þína eða sakleysi.

Sjálfur endaði ég nær því að trúa á sakleysi eiginkonunnar snemma í Anatomie d’une chute. Mögulega af því að afstaða saksóknara (rannsóknardómara?) til þekkingarfræði var glötuð. Það endurspeglar auðvitað veruleikann þar sem fólk sem er öruggt með sjálft sig og svona gaurar sem hafa engan sans fyrir því hvernig fólk virkar telja sig geta fullyrt um merkingu orða og afhafna án samhengis.

Hvorum blóðslettufræðingnum ættum við að trúa? Ja, hvorugum. Blóðslettugreining er alveg rosalega vafasöm fræði. Prinsippið ætti að vera að hunsa slík gögn og framburð.

Óli gefur ★★★⯪☆👍.

Vamps (2012) ★★★★⯪👍👍

Tvær „ungar“ vampírur í New York þurfa að takast á við sambönd sín við mannfólkið, nýir og gamlir kærastar hrista upp í ólífi þeirra.

Það rifjaðist upp fyrir mér að ég ætti eftir að sjá Vamps þegar hún var nefnd í þætti af Critically Acclaimed Network um bestu vampírumyndirnar.

Alicia Silverstone og Krysten Ritter sem vampírur í gamanmynd eftir Amy Heckerling.¹ Ef þér finnst það ekki frábær hugmynd er þetta líklega ekki myndin fyrir þig.

Eftir örfáar mínútur efasemda byrjaði ég að hlæja og hætti því ekki. Vamps er fáránleg mynd og ég elskaði hana. Hún náði líka að vera innilega tilfinningarík á köflum. Þetta er mynd sem veit hvað hún er.

Sigourney Weaver, Malcolm McDowell, Richard Lewis og Wallace Shawn (óhugsandi!) eru í minni hlutverkum. Dan Stevens leikur van Helsing.

Óli gefur ★★★★⯪👍👍

¹ Amy Heckerling gerði líka Clueless þar sem Alicia Silverstone var í aðalhlutverki. Döh.

The Adventures of Robin Hood (1938)★★☆☆☆🫳

Hrói höttur lendir í útistöðum við skósveina Jóns landlausa sem hefur tekið völdin á meðan Ríkharður ljónshjarta er utan þjónustusvæðis (eins og hann var eiginlega alltaf).

The Adventures of Robin Hood er frumraun einnar frægustu stjörnu síns tíma. Ekki í aðalhlutverkinu, augljóslega. Hann er ekki einu sinni skráður sem leikari í myndinni og ef svo væri þá væri það undir upprunalega nafni sínu en ekki sviðsnafninu. Hann flytur Jómfrú Maríon¹ þangað sem hún vill.

Nokkru seinna var Roy Rogers boðið að velja sér hest og þá varð Golden Cloud fyrir valinu og nýtt nafn valið: Trigger.

Að The Adventures of Robin Hood… Vandamálið er fyrst og fremst að ég féll engan veginn fyrir Errol Flynn. Mér þykir hann pirrandi. Ég veit ekki hvað fólk sé við hann. Mel Brooks hefur líka haft þau áhrif að ég gat ekki hætt að hugsa um hve asnalegir búningarnir eru.

Olivia de Havilland (sem jómfrúin), Basil Rathbone (sem Guy of Gisbourne) og Una O’Connor (sem fylgir Trigger og Maríon) eru öll fín. Claude Rains leikur Jón landlausa.

The Adventures of Robin Hood vakti hjá mér löngun til að sjá Kevin Costner í Robin Hood: The Prince of Thieves.

Maltin gefur ★★★★.

Óli gefur ★★☆☆☆🫳.

¹ Það að hún er kölluð „Maid Marion“ er erfitt því augljósa íslenskunin á því nafni er María mey.

The Sting (1973) ★★★⯪☆👍

Ungur svikahrappur fær þjálfun frá sér reyndari hrappi til þess að framkvæma stórt svindl.

Þegar ég sá The Sting fyrst, sem krakki, fannst mér hún frábær. Næst fannst mér hún óspennandi. Þetta var líklega þriðja skiptið.

Þrátt fyrir að vera oft stillt upp sem klassísku tvíeyki á hvíta tjaldinu léku Paul Newman og Robert Redford einungis saman í tveimur myndum. The Sting og Butch Cassidy and the Sundance Kid. Ég lét duga að sjá þá síðarnefndu einu sinni.

Það eru ótal kunnugleg andlit í The Sting. Efst á lista eru Charles Durning og Robert Shaw. Eileen Brennan, Sally Kirkland, Ray Walston, Harold Gould, Jack Keheo og svo framvegis. Ég tók ekki eftir Kathleen Freeman sem var víst í pínulitlu hlutverki.

Eitt andlit var ákaflega kunnuglegt í fjarlægð en ekki í nærmynd. Robert Earl Jones var mjög líkur syni sínum James Earl Jones.

George Roy Hill leikstýrði The Sting (og Butch Cassidy and the Sundance Kid). Hann ber væntanlega ábyrgð á tónlistarvali sem gæti verið það eftirminnilegasta við myndina. Tónskáldið Marvin Hamlisch aðlagaði píanóverk Scott Joplin til að skapa skemmtilega stemmingu … sem passaði alls ekki því myndin gerist á fjórða áratugnum en þessi „ragtime“ tónlist var vinsælust um og uppúr aldamótunum.

Meiripart myndarinnar var ég að rembast við að muna hvað aðallagið héti og þegar í lokaatriði hallaði ég mér að Gunnsteini og hvíslaði „The Entertainer“.

The Sting er skemmtileg. Það að hún vann Óskarinn (m.a.) sem besta mynd ársins 1973 gefur henni yfirbragð gæða sem hún býr ekki yfir. Leikararnir bæta að miklu leyti upp fyrir það.

Maltin gefur ★★★½.

Óli gefur ★★★⯪☆👍

Pee-wee’s Big Adventure (1985) ★★★★★👍👍🖖

Barnslegur maður leggur í háskaför í leit að reiðhjólinu sínu.

Af einhverjum ástæðum tók það mig 40 ár að sjá Pee-wee’s Big Adventure. Hún hefur samt verið á listanum mínum í langan tíma. Þegar ég sá færi á að sjá hana í bíó fór ég og tók son og frænku með. Ég vissi samt fyrirfram um leyndardóma Alamó.

Pee-wee Herman er persóna leikin af Paul Reubens sem varð til þegar leikarinn var hluti af Groundlings-spunahópnum¹. Persónan var ekki alltaf barnvæn en þróaðist, varð hægt og rólega vinsælli þar til skaparanum var boðið að gera kvikmynd um hann.

Paul Reubens var í öfundsverðri stöðu því hann mátti velja leikstjóra. Hann tók óvænta ákvörðun og bað um lítt þekktan leikstjóra sem hafði vakið athygli fyrir stuttmyndir sínar. Tim Burton hafði þá nýlega verið sparkað af Disney sem var ekki ánægt með þessar myndir.

Handrit Pee-wee’s Big Adventure var skrifað af Reubens, Michael Varhol og hinum goðsagnakennda Phil Hartman (sem einnig kom úr The Groundlings). Þeir kunnu ekki að skrifa kvikmyndahandrit þannig að þeir lása frægustu bók um efnið, Screenplay: The Foundations of Screenwriting eftir Syd Fields, og mótuðu söguþráðinn til að módelinu sem þar er kynnt.

Það þurfti að hafa tónlist í myndinni og Tim Burton og Paul Reubens tóku þá furðulegu ákvörðun að bjóða lítt þekktum tónlistarmanni úr tilraunakenndu hljómsveitinni Oingo Boingo starfið. Danny Elfman var tregur til en samþykkti. Þar hófst samstarf leikstjóra og tónskálds sem hægt er að líkja við Spielberg/Williams og Hitchcock/Herrmann.

Fyrsta spurningin sem ég spurði, bókstaflega upphátt, eftir að hafa horft á Pee-wee’s Big Adventure var: Af hverju finnst mér Pee-wee Herman ekki einfaldlega óþolandi? Persónan er óþolandi týpa og ætti að pirra mig alla leið til helvítis. Í staðinn hló ég og vildi að hann fengi hjólið sitt til baka.

Vegferð Pee-wee um Bandaríkin er uppfull af óvenjulegum persónum og skemmtilegum atvikum. Sumsé, ég hló oft og mikið. Fæstar myndir sem eru skrifaðar „eftir bókinnni“ virka jafn vel og Pee-wee’s Big Adventure.

Við sjáum að Tim Burton hafði veruleg áhrif á myndina. Stíllinn er greinilega hans, sérstaklega í draumaatriðum. Jafnvel þegar Pee-wee er bara að lýsa draumi sá ég strax fyrir mér stopphreyfimynd að hætti Burton.

Pee-wee’s Big Adventure er vísanamynd, sumsé hún er það sem var yfirleitt kallað póstmódernísk en er nú oft flokkað sem „meta“. Þetta er mynd sem vísar í aðrar myndir og sjálfa sig. Það er til dæmis spunnið skemmtilega með vísun í Psycho.

Það koma fram ótal leikarar í Pee-wee’s Big Adventure. Elizabeth Daily leikur unga konu sem líkar við Pee-wee. Diane Salinger er gengilbeina með gullhjarta. Cassandra Peterson (helst þekkt sem Elvira), einn besti vinur Paul Reubens, á skemmtilegt innlit á mótorhjólabar.

Milton Bearle sést og segir hluta af brandara sem er greinilega um frægasta vin hans. Phil Hartman er í litlu hlutverki sem ég bara missti af. Morgan Fairchild og James Brolin birtast í hálfgerðum gestahlutverkum.

Lexía myndarinnar er að fólk ætti að kunna að meta fólkið í kringum sig og lögreglan ætti að taka reiðhjólaþjófnað alvarlega í stað þess að trufla fólk sem er að reyna að njóta tíma síns í bíósal.²

Maltin gefur ★★½ og það passa alveg við hann.

Óli gefur ★★★★★👍👍🖖.

¹ The Groundlings er mjög áhrifamikill hópur sem hefur í gegnum tíðina fóstrað fólk eins og: Will Ferrell, Will Forte, Kathy Griffin, Jennifer Coolidge, Jon Lovitz, Melissa McCarthy, Craig T. Nelson og Pat Morita.

² Ég hef ekki kafað neitt ofan í tilgátur um að Pee-wee’s Big Adventure vísi sérstaklega í Reiðhólaþjófana/Ladri di biciclette (1948) en það er alveg áhugavert.

All the President’s Men (1976) ★★★★☆👍👍🖖

Blaðamenn reyna að grennslast fyrir um hvort einhver nátengdur Nixon gæti mögulega kannski tengst ólöglegum gjörningum.

All the President’s Men er gerð eftir samnefndri sannsögulegri bók Bob Woodward og Carl Bernstein um rannsókn þeirra á Watergate hneykslinu.

Alan J. Pakula leikstýrir All the President’s Men. Dustin Hoffman og Robert Redford eru í aðalhlutverkum. Jason Robards, Jack Warden, Ned Beatty og alveg haugur af öðrum eru með. Ég missti af F. Murray Abraham í hlutverki löggu sem handtekur píparagengið. Síðan eru konur í smærri hlutverkum.

Þessi mynd var gerð af því að Robert Redford vildi láta gera hana. Hann var nógu stór stjarna til að keyra það í gegn.

William Goldman er skrifaður fyrir handriti All the President’s Men en það er umdeilt. Redford og Pakula endurskrifuðu handrit hans og töldu sig eiga meirihlutann af því sem var kvikmyndað. Samanburður á þessum tveimur útgáfum hefur víst leitt í ljós að mest kom frá Goldman sem var mjög bitur yfir þessari reynslu.

Ég man alltaf eftir að Siggi Davíðs, frændi og sögukennari, fór mjög vel í gegnum Watergate-hneykslið í tíma. Hans söguskýring var sú að í raun hefði almenningi verið nokkuð saman um innbrotin og allt það. Hins vegar hefði fólk verið hneykslað á því hvernig talað var um kjósendur á upptökum Nixon.

Mig minnir líka að Siggi hafi verið á því að Alexander Haig væri Deep Throat¹ en við vitum núna að persónan er aðallega byggð á FBI-manninum Mark Felt. Það eru reyndar ákveðnar vísbendingar í All the President’s Men að þeir hefðu ákaflega góða innsýn í skýrslur Alríkislögreglunnar.

Það er ótrúlegt að All the President’s Men kom út tveimur árum eftir að Nixon sagði af sér. Það er líka helsti veikleiki myndarinnar því hún kafar ekkert í sjálfan aðdraganda afsagnarinnar heldur stoppar frekar skyndilega, líklega á sama tímapunkti og bókin endaði. Woodward og Bernstein gáfu einmitt út aðra bók um síðustu daga Nixon sama ár og þessi mynd kom út.

Auðvitað hefur þessi mynd margt að segja um samtíma okkar. Aðallega hve skelfilegt er að blaðamennska sé að fjara út.² Síðan virðist ótrúlega mörgu fólki í dag vera alveg sama um hve spilltur Bandaríkjaforseti sé.³

Kannski horfa fljótlega á The Post?

Maltin gefur ★★★★.

Óli gefur ★★★★☆👍👍🖖.

¹ Þegar ég sá All the President’s Men fyrst fattaði ég ekkert að Deep Throat væri vísun í samnefnda klámmynd.

² Bob Woodward hefur auðvitað sjálfur fjarað út sem blaðamaður. Næsta stóra bók hans var Wired sem fjallaði um John Belushi. Það eftirminnilegasta við þá bók er mögulega hvernig hann talar um pönkhljómsveitina Fear. Minnir að hann hafi talið hrifningu Belushi á þeirri tónlist vera afleiðing vímuefnanotkunnar.

³ Svo skrifaði Woodward líka um Trump og allt það mál var glatað.

The Rocky Horror Picture Show (1975) ★★★★☆👍👍🖖

Ferkantað par með sprungið dekk leitar hjálpar í dularfullum kastala.

Ég sá The Rocky Horror Picture Show í fyrsta skiptið í enskutíma Í Lundarskóla þegar ég var í sjöunda bekk. Þar áður spilaði ég tölvuleikinn á Amstrad.

The Rocky Horror Picture Show er költmynd. Hún floppaði á sínum tíma en var uppgötvuð í miðnætursýningum¹ þar sem áhorfendur fóru að syngja með, mæta í búningum og leika atriðin. Myndin hefur verið í bíóhúsum frá því hún kom út.² Í þeim borgum þar sem fóru fram miðnætursýningarnar á Rocky Horror urðu þær mikilvægar í samfélagi hinsegin fólks.

Í aðalhlutverkum The Rocky Horror Picture Show eru Tim Curry, Susan Sarandon, Barry Bostwick (borgarstjórinn í Spin City) og Richard O’Brien³ höfundur söngleiksins. Meat Loaf er í minna en þó áberandi hlutverki.

Ef við tökum Frank-N-Furter (Tim Curry) bókstaflega er hann hættulegur skúrkur og skíthæll. Það er rökréttara að líta á hann og gjörðir hans sem táknrænar fyrir uppreisn gegn bælandi samfélagi sem leyfir fólki ekki að lifa lífi sínu í friði. Það er allavega boðskapurinn sem aðdáendur hafa tekið til sín.

Fyrir mitt leyti er stóri vandinn við The Rocky Horror Picture Show að mörg lögin eru auðgleymanleg. The Time Warp er langbesta lagið. Hin eru meira skemmtileg en góð og í mörgum þeirra er ég bara að bíða eftir viðlaginu eða góðu pörtunum.

Maltin gefur ★★★.

Óli gefur ★★★★☆👍👍🖖 .

¹ Rocky Horror var kannski ekki fyrsta myndin sem varð vinsæl vegna slíkra sýninga. Sýruvestrinn El Topo eftir Alejandro Jodorowsky kom á undan.

² Veit ekki alveg hvernig covid-tímabilið spilaði þar inn í.

³ Því miður hefur Richard O’Brien hefur sagt heimskulega hluti um trans fólk síðustu áratug. Hann skilgreinir sig samt sjálfur sem utan hefðbundinnar kynjatvíhyggju sem gerir tal hans um „alvöru konur“ sérstaklega kjánalegt.

Það að ætla að skilgreina hvaða konur séu „alvöru“ er ekki bara málefni sem trans fólk (og stuðningsfólk þeirra) þarf að hafa áhyggjur af. Í gegnum tíðina hafa ýmsir verið duglegir að stimpla allskonar konur sem óekta. Það getur verið af því þær uppfylla ekki ákveðin útlitsleg skilyrði, af því þær ekki eiga börn, af því þær eru samkynhneigðar … Þetta er mjög eitruð umræða.

The Banshees of Inisherin (2022)★★★★★👍👍

Brestir koma í vináttu tveggja manna á afskekktri írskri eyju á tímum borgarastríðsins.

Inisherin er ekki alvöru eyja. Eyjurnar Inis Mór, Inis Meáin og Inis Oírr eru kallaðar Aran-eyjar. Þær liggja við vesturströnd Írlands og tilheyra Galway. Þær eru bæði afskekktar og sumir telja menninguna þar „ekta“. The Banshees of Inisherin gerist á hálfgerðri Aran-eyju.

Brendan Gleeson og Colin Farrell leiða hér í annað skiptið saman hesta sína (asna og hund) í mynd eftir Martin McDonagh. Sú fyrri var In Bruges (sem er í Belgíu).

Martin McDonagh hefur ekki gert nema fjórar myndir í fullri lengd og mér hefur líkað við þær allar.

  • In Bruges (2008)
  • Seven Psychopaths (2012)
  • Three Billboards Outside Ebbing, Missouri 2017
  • The Banshees of Inisherin (2022)

Mig langar að finna stuttmyndina Six Shooter eftir Martin McDonagh frá árinu 2005 (með Brendan Gleeson í aðalhlutverki).

Ef ég hefði tekið eftir The Banshees of Inisherin hefði ég farið á hana í bíó. Á fyrstu mögulegu sýningu. Síðan fór hún bara á listann og ég ákvað að horfa fyrst á In Bruges með Gunnsteini þannig að hún frestaðist aðeins lengur.

Þegar ég heyrði að The Banshees of Inisherin gerðist á tímum Írska borgarastríðsins (1922-23)¹ fékk ég ákveðna hugmynd um hvað myndin snerist. Það var allt rangt. Átökin falla þó innan þema myndarinnar.

The Banshees of Inisherin fjallar um örvæntingu, vináttu og einmanaleika. Hún er bæði ógeðslega fyndin og ákaflega sorgleg. Það er erfitt að ná slíkri blöndu án þess að tónninn fari í óhljóð.

Það eru ekki bara aðalleikararnir tveir sem gera The Banshees of Inisherin frábæra. Kerry Condon (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri) leikur systur Farrell, Barry Keoghan er einfaldur en oft indæll ungur maður og Sheila Flitton er eldri kona sem gæti verið holdgervingur bansjí-óvættanna.

Það eru nokkur mjög óþægileg atriði með blóði og ofbeldi. Síðan eru verri atriði þar sem aðstæður eru alveg rosalega vandræðalegar.²

Gunnsteini þótti stundum erfitt að skilja talað mál í myndinni þannig að við settum texta. Það hjálpaði reyndar ekki við að skilja hvað orð eins og „gom“ þýða.

Óli gefur ★★★★★👍👍

¹ Þegar fyrrum samherjar í uppreisninni gegn Bretum börðust um hvort ætti að sætta sig við Fríríkið eða reyna að fá fullt sjálfstæði. Sjá Michael Collins og The Wind That Shakes The Barley.

² Ekki jafn vandræðalegt og í Saltburn með Barry Keoghan í aðalhluverki þar sem ég hætti í miðri mynd því ég bara gat ekki meir. Blóð er miklu þægilegra.

 

Somewhere in Time (1980) ★★☆☆☆🫳

Leikskáld finnur fyrir tengingu við leikkonu frá öðrum áratug tuttugustu aldar sem leiðir til tímaferðalags.

Fyrra stóra vandamál Somewhere in Time er að hún er ógeðslega lengi að koma sér að efninu. Seinna stóra vandamálið er að ástarsagan er innihaldslaus. Þar sem myndin byggir á skáldsögu virðist líklegt að þetta sé bara beinagrindin og kjötið sé ennþá á blaðsíðum bókarinnar.

Christopher Reeve er leikskáldið og það tók mig smá tíma að hætta að hugsa bara um hann sem Ofurmennið. Jane Seymour er leikkonan. Þau eru voðalega sæt en það er ekki nóg til þess að ég styðji ást þeirra. Christopher Plummer er umboðsmaðurinn sem einhvern veginn virðist vita meira um hvað er á seyði en það er ekkert skýrt.

Væmnin í tónlist John Barry virðist vera í beinu samhengi við vaselínið sem smurt var á linsuna.

Bill Erwin leikur vikapilt í myndinni. Hann lék gamla kallinn í ótal myndum og sjónvarpsþáttum. Mögulega var eftirminnilegasta hlutverkið hans í Seinfeld. William H. Macy sést örsnöggt í upphafsatriði og George Wendt (NORM!) var víst klipptur úr myndinni.

Maltin gefur ★½.

Óli gefur ★★☆☆☆🫳 og er á mörkunum að kreppa hnefann.

Damsels in Distress (2012) ★★★★☆👍👍

Hópur ungra kvenna í háskóla reynir að hjálpa hinum þunglyndu og illa lyktandi. Ekki endilega sama fólkið en sama meðal.

Whit Stillman er leikstjóri sem ég hef ekki fylgst með þannig að þegar ég heyrði talað um hann í hlaðvarpinu Critically Acclaimed ákvað ég að kíkja. Damsels in Distress var nefnd sem möguleg fyrsta mynd fyrir fólk sem er hrifið af Gerwig¹.

Ég renndi alveg blint og varð svolítið gáttaður fyrstu mínúturnar. Allt í einu hrökk ég í gírinn og fannst Damsels in Distress alveg stórkostlega fyndin. Hún fór aldrei þangað sem ég bjóst við sem gerði áhorfið skemmtilegt. Það er samt ljóst að hún er ekki allra.

Í aðalhlutverkum eru Greta Gerwig², Lio Tipton, Adam Brody, Megalyn Echikunwoke og Carrie MacLemore. Alia Shawkat og Aubrey Plaza eru í litlum hlutverkum.

Maltin gefur ★★ en segir að Damsels in Distress sé innilega skrýtin.

Óli gefur ★★★★☆👍👍.

¹ Hún heitir Greta og mér finnst rangt að tala um Gretu Gerwig en mér líður samt næstum asnalega að gera það ekki. Erfitt líf. Gott að geta notað nefnifall.

² Yndislegt nefnifall.

What Ever Happened to Baby Jane? (1962) ★★★ ★★👍👍🖖

Tvær eldri systur sem áður böðuðu sig í sviðljósinu deila heimili og lifa í fortíðinni, hvor á sinn hátt.

Af einhverjum ástæðum hélt ég að What Ever Happened to Baby Jane? væri meira alræmd en góð. Hún er auðvitað einna frægust fyrir deilur Joan Crawford og Bette Davis. Sú hófst löngu áður en tökur á myndinni hófust og stóð til æviloka.

Líklega eru ekki allar, ekki nærri allar, sögur af erfiðum samskiptum Bette og Joan sannar.¹ Ein stendur uppúr af því hún byggir á einföldum staðreyndum. Hún tengist einmitt What Ever Happened to Baby Jane?.

Bette Davis var réttilega tilnefnd til Óskarsverðlauna sem leikkona í aðalhlutver. Joan fékk ekki tilnefningu sem aukaleikakona þrátt fyrir vonir um slíkt. Sagt er að Joan Crawford hafi haft samband við allar leikkonurnar sem voru tilnefndar í sama flokki og Bette með sama boðið. Þegar Anne Bancroft vann Óskarinn gat hún ekki verið á staðnum en í hennar stað mætti Joan Crawford og tók við styttunni meðan Bette horfði. Ég eiginlega dáist að þessu sem afreki í skíthælaskap.

Það er Bette Davis í titilhlutverkinu sem á What Ever Happened to Baby Jane?. Hún lítur skelfilega út. Ekki af því hún virðist vera gömul² heldur af því persónan er að reyna að endurskapa útlitið frá því hún var stjarna. Barnastjarna. Bette sá víst sjálf um förðunina.

What Ever Happened to Baby Jane? er meira sálfræðihryllir en hryllingsmynd. Það er varla blóð en atriði sem geta valdið óhug hjá allskonar fólki. Samt er hún líka á köflum ákaflega fyndin og mér finnst hún dansa mjög lipturt á þeirri línu. Margar af fyndnustu senunum eru með Victor Buono í hlutverki tónlistarmanns. 

Það eru augljós tengsl milli Sunset Boulevard (1950) og What Ever Happened to Baby Jane? hvað varðar efnivið. Báðar fjalla um gamlar kvikmyndastjörnur sem lifa í fortíðinni og eiga erfitt að fóta sig í raunveruleika sínum. Það er samt ekki eins og Baby Jane sé eftirmynd eldri myndarinnar. Þær fara nefnilega mjög misjafnlega með þemun.

Maltin gefur ★★★½.

Óli ætlar að ganga alla leið og segja ★★★ ★★👍👍🖖.

Annars er munurinn á Óla og Leonard að einkunnir þess síðarnefnda falla ágætlega að normalkúrvu en sá fyrrnefndi (sem talar hér um sig í þriðju persónu) notar ákveðin viðmið og er með jafnari dreifingu á stjörnugjöf.

¹ Það voru gerðir sjónvarpsþættir um deilur Bette og Joan en voru framleiddir af sama manni og gerði nýju þættina um Ed Gein þannig að gera má ráð fyrir sömu aðferðarfræði. Sumsé, gert ráð fyrir að allar sögur og tilgátur séu sannar.

² Þó fæðingarár Joan Crawford sé óljóst voru þær báðar líklega undir sextugu. Það er reyndar undirstrikað í spjalli nágranna við dóttur sína að persónur þeirra eru ekki mjög gamlar heldur. Dóttirinn kallar persónu Bette feita. Sú er leikin af konu sem heitir Barbara Davis Hyman. Sumsé raunveruleg dóttir Bette.

Hvað gerðist Brittany Murphy (2021)

Brittany Murphy varð fræg eftir leik sinni í kvikmyndinni Clueless (sem ég myndi kalla eina bestu gamanmynd síns tíma og eina bestu unglingamynd allra tíma). Hún fékk nokkur góða dramatísk hlutverk en sjaldan í aðalhlutverki. Stærstu myndirnar hennar voru markaðsettar á slíkan hátt að ég taldi þær ekki fyrir mig. Ein af þeim var auðvitað Uptown Girls sem mér þótti frábær.

Árið 2009 lést Brittany Murphy skyndilega einungis 32 ára og dánarorsökin var nokkuð á reiki. Það hafa komið ýmsar tilgátur í gegnum tíðina og What Happened Brittany Murphy? fjallar töluvert um þær.

Ástæðan fyrir því að ég ákvað að horfa á þessa heimildarþætti var að í henni er til dæmis talað við Amy Heckerling leikstjóra Clueless. Af því sem ég veit um hana er ég nokkuð viss um að hún hafði fulla trú á að hérna yrði vandað til verka.

Þegar hún var um tvítugt, og jafnvel fyrr, fékk Brittany Murphy skýr skilaboð úr ýmsum áttum að hún væri of þung. Það sem eftir var ævi sinnar virðist hún hafa glímt við átröskun. Athugasemd um að hún væri knúsanleg en ekki „ríðileg“ sat greinilega lengi í henni. Það er líka skelfilegt að hlusta á atriði úr þætti Howard Stern þar sem hann reynir að æsa þáverandi kærasta hennar upp með því að segja honum að hún hafi verið „feita stelpan“ í Clueless.

Það hefur verið mikið skrifað og sagt um það hvernig farið var með ungar frægar konur í skemmtanaiðnaðinum framan af þessari öld. Eitruð umfjöllun og dómharka gerði líf margra þeirra að helvíti. Þær höfðu fæstar gert meira, og líklega minna, af sér en ungir karlar í sömu stöðu.¹

What Happened Brittany Murphy? reynir að fjalla um ógeðið án þess að blandast í ógeðið en það tekst varla. Það er talað við viðbjóðslega slúðrarann Perez Hilton sem reynir að gera upp við sinn þátt í meðferðinni á Brittany. Það hefði alveg mátt tala bara um hann.

Árið 2006 giftist Brittany breskum svikahrappi sem tók völdin í lífi hennar. Hann gerðist, þrátt fyrir algjört reynsluleysi, umboðsmaður hennar og rústaði ferli hennar. Hann virðist líka hafa ýtt undir átröskun hennar.

Þegar Brittany Murphy veiktist alvarlega gerði hann ekkert til þess að koma henni undir læknishendur. Ef hún hefði farið á spítala hefði hún að öllum líkindum lifað þessi veikindi af. Nokkrum mánuðum seinna lést eiginmaður hennar sem varð til þess að allskonar kenningar fóru af stað en engar sem eru studdar gögnum.

What Happened Brittany Murphy? fjallar líka um hvernig andlát hennar varð til þess að hún fékk aftur soralega meðferð. Í þetta sinn á samfélagsmiðlum. Það er lögð sérstök áhersla á einhverja áhrifavalda sem koma með tilgátur um samsæri og allskonar rugl. Það hefði alveg mátt minnka þann hluta. Ég var fljótt búinn að fá nóg af því.

Sorgleg saga um unga konu sem verðskuldaði betra. Horfið frekar á Clueless eða Uptown Girls.

¹ Var þetta betra hér áður fyrr? Ekki endilega að allvega var opinber umræða aðeins smekklegri, allavega orðfærið. Aftur á móti var hryllilegt að horfa á heimildarþáttinn um Pretty Baby: Brooke Shields (sem ekki skyldi rugla saman við kvikmyndina Pretty Baby). Mér þótti svo ógeðfellt hvernig talað var við hana og um hana að ég gat ekki einu sinni horft á seinni þáttinn.

Mississippi Grind (2015) ★★⯪☆☆ 🫴

Tveir fjárhættuspilarar taka höndum saman til að taka þátt í pókermóti. Vega- og vinamynd.

Rick Fleck og Anna Boden (Freaky Tales) skrifuðu og leikstýrðu Mississippi Grind. Í aðalhlutverkum eru Ryan Reynolds (Two Guys, a Girl and a Pizza Place) og Ben Mendelsohn (Freaky Tales). Í smærri hlutverkum eru Sienna Miller (High-Rise), Lio Tipton (Love Hurts), Alfre Woodard (sem hefur leikið ótal myndum en ég man fyrst eftir úr Scrooged)

Mississippi Grind náði mér aldrei almennilega. Ég veit ekki hvernig þessi mynd hefði mögulega getað endað svo að ég yrði sáttur. Ryan Reynolds slakar aðeins á sjarmanum sem er gott fyrir persónuna en ekkert frábært fyrir myndina. Þar sem þetta er vegamynd fáum við misáhugaverðar persónur inn á milli og ég saknaði þessa að fá ekki meira frá þeim bestu.

Óli gefur ★★⯪☆☆ 🫴

Byzantium (2012) ★★★★☆👍👍

Tvær konur búa saman og það er eitthvað dularfullt á seyði en síðan kemur á skjáinn að myndin sé byggð á A Vampire Story eftir Moira Buffini (sem einnig skrifaði handritið) og öllum er sama um höskulda. Vampírumynd sumsé.

Leikstjóri Byzantium er Neil Jordan sem er mögulega þekktastur fyrir aðra vampírumynd, en hann leikstýrði líka Michael Collins og The Crying Game¹. Í aðalhlutverki eru Gemma Arterton og Saoirse Ronan (sem er fædd 1994, sama ár og Interview With the Vampire kom út).

Þá má nefna Jonny Lee Miller (Elementary sem Sherlock Holmes í bestu nútímaútgáfunni þeim sögum), Sam Riley (Free Fire), Caleb Landry Jones (The Florida Project) og Tom Hollander (Bohemian Rhapsody).

Byzantium er svolítið írsk mynd. Lykilatriði eiga sér stað á ónefndri eyju við Írland².

Maltin gefur ★½, segir Byzantium leiðinlega og líkir henni við Interview With the Vampire sem hann gaf nákvæmlega sömu einkunn.

Óli gefur ★★★★☆👍👍 en er líka veikur fyrir vampírumyndum og sérstaklega þegar við fáum baksögurnar.

¹ Ég hef ekki lagt í The Crying Game frá því ég sá hana fyrst. Þá fannst mér hún mjög mannleg, hvað mér þætti núna veit ég ekki. Stærsta vandamálið er samt augljóslega hvernig var gert grín að henni.

² Þau atriði eru aðallega tekin upp við foss sem er langt inn í landi í Cork, ekki langt frá Cork en mögulega nær Bantry.

Freaky Tales (2025) ★★★★☆👍👍

Árið 1987 er eitthvað skrýtið á sveimi í Oakland og hér eru fjórar laustengdar sögur tengdar því. Hryllingsmynd? Kannski. Allavega töluvert blóð.

Freaky Tales er skrifuð og leikstýrt af Rick Fleck og Anna Boden. Þau eru líklega frægust fyrir að hafa leikstýrt og verið meðal handritshöfunda Captain Marvel.¹ Þau hafa afrekað ýmislegt fleira sem er núna komið á listann minn.²

Það var Geoff Tate (grínistinn, ekki Queensrÿche gaurinn) sem kom Freaky Tales á listann minn þegar hann mælti með henni í síðasta þætti af Doug Loves Movies. Þar mælti Shane Black með Companion (2025) sem er auðvitað flott mál því hún er enn efst á lista mínum yfir bestu myndir ársins.

Ég var mjög hrifinn af Freaky Tales. Strax í lok fyrstu sögunnar var ég fallinn fyrir henni. Stundum fannst mér sögurnar lengi að komast af stað en það eru ástæður. Eins og alltaf í svona anþológíumyndum eru sögurnar misgóðar en það munar ekki miklu.

Pedro Pascal er frægasti leikari myndarinnar fyrir utan þennan miklu frægari sem ég ætla ekki að segja ykkur frá því það er örugglega skemmtilegra að láta koma sér á óvart.

Svo eru þarna m.a. Ben Mendelsohn (Captain Marvel), Keir Gilchrist (It Follows), Jay Ellis og Ji-young Yoo. Einn leikari var kunnuglegur og skemmtilegur. Ég fletti honum upp og komst að því að hann væri látinn, það gerðist raunar áður en Freaky Tales og Abigail (þaðan sem ég kannaðist við hann) komu út.³

Óli gefur ★★★★☆👍👍.

¹ Ég var frekar ánægður með Captain Marvel, sérstaklega af því ég þurfti ekki að horfa fyrst á tíu aðrar myndir til að vita hvað væri á seyði. Brie Larson (kafteinninn) lék í Community sem kallar á mikla góðvild af mikilli hálfu. Þó ég sé ekki alveg að kaupa allt sem Russo-bræðurnir hafa gert eftir að þeir tóku þá stórundarlegu ákvörðun að yfirgefa besta sjónvarpsþátt allra tíma.

² Skrýtið hvað listinn lengist eftir því sem ég horfi á fleiri kvikmyndir.

³ Freaky Tales fellur í þann hóp mynd sem hafa óljóst útgáfuár. Hún var sýnd á Sundance í fyrra en fór í almenna dreifingu í ár.

The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society (2018) ★★★★⯪ 👍👍

Í kjölfar Seinni heimsstyrjaldar fréttir ungur rithöfundur af bókaklúbb sem varð til á Ermasundseyjunni Guernsey¹ á meðan hernámi Þjóðverja stóð, hún ákveður að kynna sér söguna.

The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society er nafn sem ég er ekki viss um að ég vill síendurtaka eins og geri gjarnan í þessum dómum.

Leikstjóri myndarinnar er Mike Newell sem hefur áður gert myndir eins og High Fidelity og Four Weddings and a Funeral (ekki jafn langt nafn). The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society er byggð á samnefndri bók sem kom út árið 2008.

Í aðalhlutverki er Lily James², Michiel Huisman, Jessica Brown Findlay, Matthew Goode, Glen Powell, Tom Courtenay, Katherine Parkinson og Penelope Wilton (mamma Shaun hinna dauðu).

Undir niðri er The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society saga um leyndardóm og sárar minningar. Ég gleypti þetta alveg. Mig langaði að vita hið sanna og ég vildi að persónurnar yrðu hamingjusamar.

Ég er meðvitaður um að mörgum þykir þessi mynd væmin en svona er ég (stundum).

Óli gefur ★★★★⯪ 👍👍.

¹ Orðsifjafræði Guernsey er óljós og ég er ekki að kaupa neina of tillögunum (þó ég þyrfti vissulega að skilja hvernig orðið gæti hafa breyst í gegnum tíðina) en þetta er alla norrænt nafn því annars myndum við kalla hana Guernsey-ey á íslensku og það væri ljótt.

² Ef þið fylgist með sjáið þið aðferðarfræði mína. Um daginn kíkti ég á feril Lily James eftir að hafa horft á Baby Driver. Þannig að í gegnum áhorf mitt liggja oft þræðir.

The Wonder (2022) ★★★★★ 👍👍

Nokkrum árum eftir endalok hungursneyðarinnar miklu er enskur hjúkrunarfræðingur¹ fenginn til að fylgjast með írskri kraftaverkastúlku sem hefur ekkert látið sér til munns í marga mánuði annað en mana af himnum. Anorexia mirabilis er ógeðfellt hugtak.

The Wonder er líklega best flokkuð sem sálfræðileg hryllingsmynd og hún virkar ákaflega vel sem slík. Allavega á mig.

Mögulega er áhugi minn á Írlandi lykilþáttur í því hve fast þessi The Wonder greip mig. Eins og venjulega þegar ég horfi á verulega góðar myndir var ég byrjaður að færa mig framar til að vera nær sjónvarpinu.

The Wonder er þriðja² myndin á stuttum tíma sem ég hef séð með Florence Pugh og sú fyrsta af þeim sem mér finnst mæta leikhæfileikum hennar. Hún hefur meira að vinna með í þetta skiptið.

Stúlkan og móðir hennar eru leikin af mæðgunum Kíla Lord Cassidy og Elaine Cassidy. Ég er ekki viss um að tengsl persónu Niamh Algar hafi verið útskýrð í The Wonder en ættarnafnsins vegna giska ég að hún eigi að vera systir föðursins. Tom Burke (Mank, Black Bag) leikur blaðamann. Toby Jones er þorpslæknirinn. Síðan eru fleiri kunnugleg andlit á svæðinu

Ásamt höfundi bókarinnar The Wonder (Emma Donoghue) og leikstjóranum Sebastián Lelio er Alice Birch skráð fyrir handritinu. Hún var líka einn af höfundum Lady MacBeth sem gerist nokkrum árum síðar og skartar einnig Florence Pugh í aðalhlutverki.

The Wonder fjallar um ákveðna hluta af írskri menningu og sögu. Það er oftar sem kvikmyndir um Írland fjalli um ytri kúgun (sem er enn raunveruleg) en hérna er það innri kúgun sem er í aðalhlutverki. Ég myndi jafnvel segja að það votti fyrir mjög dulbúnum þáttum úr ævi höfundarins.

Fólk sem er neikvæðara fyrir The Wonder nefnir oft á tíðum römmunartækni myndarinnar sem ástæðu þess. Sjálfur hafði ég ekkert á móti henni þó það hefði kannski alveg mátt sleppa því öllu.

Óli gefur ★★★★★ 👍👍

¹ Eða bara hjúkrunarkona. Persónan var eiginlega af fyrstu kynslóð nútímahjúkrunar og væntanlega án formlegrar menntunar. Ég veit ekki hvort það ætti að vera einhver aðskilnaður þarna.

² Sjá Lady MacBeth og Fighting With My Family. Ég var hrifnari af A Good Person (2023).

Throw Momma From the Train (1987) ★★⯪☆☆🫴

Rithöfundur sem hatast við fyrrverandi eiginkonu sína kynnist einföldum manni sem hatar mömmu sína.

Throw Momma From the Train er mynd sem ég hef oft hugsað um að horfa á en bjóst við svo litlu að ég lét það vera þar til núna. Eða svo hélt áður en myndin varð fullkunnugleg og ég fattaði að ég hefði séð hana áður.

Í aðalhlutverkum eru Billy Crystal og Danny DeVito sem einnig leikstýrði myndinni. Kate Mulgrew er hér í aukahlutverki (töluvert áður en hún tók að sér skipstjórn Voyager).

Stjarna myndarinnar eru Anne Ramsey sem leikur mömmuna. Ferill hennar er áhugaverður. Hún hafði verið að í nokkurn tíma áður en hún fékk krabbamein í vélinda. Hún gekkst undir skurðaðgerð þar sem hlutar af kjálka hennar og tungu voru fjarlægðir.

Merkilegt nokk þá blómstraði ferill Anne Ramsey í kjölfarið.
Ári eftir aðgerðina lék hún hlutverkið sem hennar er helst minnst fyrir, Mama Fratelli í The Goonies (1985). Margar myndir fylgdu í kjölfarið (svo sem Throw Momma From the Train). Hún lést árið 1988 þegar krabbameinið sneri aftur. Samkvæmt því sem ég hef heyrt naut hún þessarra síðustu ára. Hún lék í fimm kvikmyndum sem voru frumsýndar eftir dauða hennar.

Throw Momma From the Train er ekki slæm en ekkert sérstaklega góð heldur. Hún náði nokkrum sinnum að kreista fram hlátur frá mér en ekki mikið meira en það.

Maltin gefur ★★½.

Óli gefur ★★⯪☆☆🫴.

Baby Driver (2017) ★★★★★👍👍

Ungur maður hefur gaman af því að keyra og hlusta á tónlist.

Mér hefur aldrei dottið í hug að horfa á Hina hröðu og fokvondu. Bílahasar og eltingaleikir gera lítið fyrir mig. Ég kann samt að meta það sem er vel gert.

Stjarna Baby Driver er tónlistin. Í helstu atriðum myndarinnar þjóna athafnir og hasar þeim lögum sem er í gangi á hverjum tíma. Það eru margar myndir sem hafa reynt þetta en það hefur sjaldan tekist jafn vel.

Þó Baby Driver treysti á hljóðrásina meginhluta myndarinnar eru þögul atriði þar sem hlutir eru sagðir sem flestir áhorfendur, ég þar með talinn, skilja ekki nema út frá svipbrigðum þeirra sem tala saman. Kannski er táknmálið textað í einhverjum útgáfum en ég er ekki alveg viss hvort ég vilji fá þýðingu orð frá orði.

Heyrn er sumsé eitt meginþema Baby Driver. Titilpersónan notar heyrnartólin, í eyra ekki á, sem skjöld. Hann drekkir út suðinu og sorginni með tónlist en einangrar sig líka frá mannlegum samskiptum. Þegar tónlistin stoppar er hann berskjaldaður. Ég veit ekki hvort hann myndi nokkurn tímann hlusta á hlaðvörp þó hann noti svokallaða tónhlöðu¹ til að fylla eyru sín.

Mögulega er ást mín á Baby Driver að töluverðu leyti skýrð með notkun Edgar Wright á laginu Brighton Rock með Queen. Lagið kemur tvisvar fyrir í mjög ólíkum aðstæðum. Í fyrra skipti sér Jamie Foxx um að afskrifa Queen líkt og svo margir hafa gert í gegnum tíðina.

Brighton Rock er galið lag. Það blandar saman camp-húmor og þungarokki á dásamlegan hátt. Það er auðvitað gítarsólóið sem fólk man eftir, enda hefur Brian May notað það sem grunninn að gítarspuna á tónleikum á síðan. En mér þykir vænt um húmorinn og háðsrómantíkina. Það hvernig Freddie leiðir okkur úr spjallstílnum yfir í þungarokkið er í miklu uppáhaldi.²

Þó ég tali aðallega um tónlistina þá eru leikararnir frábærir. Sérstaklega gaman að sjá Paul Williams (höfundur Rainbow Connection) í litlu og óvenjulegu hlutverki. Flea og Jon Bernthal eru líka skemmtilegir.

Af aðalleikurunum að segja þá neglir Ansel Elgort titilhlutverkið. Jon Hamm og Eiza González eru frábær sem galna glæpaparið. CJ Jones sem leikur fósturpabba Baby er sjálfur heyrnarlaus (sem er augljós kostur). Lily James er aftur á móti ekki bandarísk en náði að plata mig (ég fyrirgef henni).

Eftir að hafa séð bæði Scott Pilgrim og Baby Driver nýlega í bíó er ég eiginlega á því að fyrrnefnda myndin sé betri. Þó allar myndir Edgar Wright treysti mikið á tónlist þá á það kannski best við um þessar tvær. Gunnsteinn, sem hefur hlustað stíft á tónlistina úr þessari síðustu ár, er á öfugri skoðun.

Nú bíðum við bara eftir The Running Man.

Óli gefur ★★★★★👍👍

¹ Tónhlaða er dæmi um það hvernig nýyrðasmiðir leggja oft óþarfa orku í að þýða vöruheiti þegar þeir ættu frekar að þýða almennari orð og hugtök. Orðið lifir nú eingöngu sem hluti orðsins hlaðvarp.

² Nú hef ég ekki lesið bókina Brighton Rock en ég held það séu lítil tengsl við texta lagsins nema að því leyti að ljósaborgin sem áfangastaður ferðamanna er í lykilhlutverki.

Happy little day, Jimmy went away
Met his little Jenny on a public holiday
A happy pair they made, so decorously laid
‘Neath the gay illuminations all along the promenade
It’s so good to know there’s still a little magic in the air
I’ll weave my spell

Lady MacBeth (2016) ★★★⯪☆👍

Árið 1865 giftist ung kona afundnum manni af aðalsættum og þarf að stytta sér stundir í fjarvistum hans.

Ég er ekki alveg 100% á því hvort Lady MacBeth sé góð eða virðist bara vera það af því Florence Pugh er frábær í henni en ég hallast að því síðarnefnda. Naomi Ackie er ákaflega góð.

Titillinn er villandi. Það er enginn Shakespeare hér.

Óli gefur ★★★⯪☆👍.

Spartacus (1960) ★★★★☆👍👍🖖

Þrakkverskur skylmingarþræll leiðir þrælauppreisn gegn Rómarveldi.

Spartakus er ein af þeim myndum sem hefur verið á áhorfslistanum í langan tíma (30+ ár). Hún kom í bíó og við fórum.

Við vitum öll að Rómverjar töluðu með breskum hreim og leikaravalið í Spartacus er miðað við það. Bandaríkjamenn eru í hlutverkum þræla. Eina undantekningin sem ég fann var John Gavin sem leikur Sesar (hann lék líka blanka kærastann í Psycho sama ár).

Stjörnur Spartakusar eru Kirk Douglas (titilhlutverk), Laurence Olivier (Krassus) og Tony Curtis (söngþræll sem fílar ekki snigla). 

Peter Ustinov leikur eiganda skylmingarþrælaskóla. Hann er auðvitað þekktastur fyrir að leika Hercule Poirot (ekki jafn góður og David Suchet). Samskipti hans og Peter Laughton í hlutverki Grakkusar¹ eru líklega skemmtilegustu atriði myndarinnar.

Woody Strode er í lykilhlutverki skylmingarþræls sem neitar að vingast við Spartakus. Herbert Lom, í hlutverki umboðsmanns sjóræningja frá Anatólíuskaga, er í vandræðalegasta búning myndarinnar því hann lítur eins og hann komi úr Lawrence of Arabia.

Jean Simmons leikur ambáttina sem Spartakus fellur fyrir.² Mér þótti verulega truflandi að hún var alltaf sýnd í mjúkum fókus (sumsé, úr fókus eða vaselín á linsunni) eins og var svo oft gert með leikkonur hér áður fyrr. Ástarsagan er á mörkunum að verða áhugaverð en nær aldrei að komast alla leið.

Sögulegt samhengi Spartacus er ekki Rómarveldi heldur Hollywood á tímum svarta listans. Handritshöfundurinn Dalton Trumbo var augljóslega að skrifa út frá eigin reynslu þegar honum var útskúfað fyrir aðild sína að Kommúnistaflokknum.³

Þegar kom að því að ákveða hver yrði skrifaður fyrir handriti Spartakusar brást Kirk Douglas ókvæða við þegar Stanley Kubrick stakk upp á sjálfum sér. Hann var harður á að Trumbo fengi nafn sitt á myndina og þar með lauk tíma Svarta listans … nema auðvitað var þessu fólki ekki endilega tekið fagnandi og sumir náðu sér aldrei.⁴

Spartacus er rúmlega þrír klukkutímar að lengd og hefði mátt vera styttri.⁵ Þetta er ekki ein af allra bestu myndum Kubrick.⁶ Hún er samt svo stór í kvikmyndasögunni að hún er eiginlega skylduáhorf. Auðvitað hafa flestir séð vísað í fræga atriðið í sjónvarpsþáttum og kvikmyndum en það er ekki það eina sem hefur haft áhrif.

Maltin gefur ★★★½.

Óli gefur ★★★★☆ og er greinilega á sömu blaðsíðu.

¹ Það er ekki að ég búist við sögulegri nákvæmni í Hollywood kvikmyndum en það ruglaði mig alveg að hafa Grakkus þarna, þeir voru auðvitað margir í gegnum tíðina. Þessi er uppskáldaður.

² Tilvist hennar hefur farið framhjá flestum (öllum) sagnariturum fornaldar.

³ Við gætum sagt að allir séu Spartakus nema Elia Kazan.

⁴ Heimildarmyndin Hollywood on Trial (1976) er ágætur inngangur að þessu tímabili, sérstaklega af því leikstjórinn John Huston er sögumaður. Síðan þótti mér The Front góð á sínum tíma. Báðar komu út árið sem Trumbo lést.

⁵ Reyndar var útgáfan sem við sáum er með hómóerótíska atriðinu þar sem rætt er um kosti og galla sniglaáts. Ég er ekki að kvarta yfir því. Það er frægt að þegar atriðið var sett aftur inn þá var hljóðið glatað. Þá var Olivier látinn þannig að Anthony Hopkins gaf honum sannfærandi rödd en það eru ekki allir á því að Tony Curtis hafi verið jafn sannfærandi í hlutverki Tony Curtis.

⁶ Paths of Glory, Full Metal Jacket, 2001 (í bíó), Shining og mögulega þarf ég að gefa einhverjum annað tækifæri. Ég hef aldrei séð Barry Lyndon.

Uptown Girls (2003)★★★★☆👍👍

Ung kona í New York lifir á arfi foreldra sinna en þarf skyndilega að standa á eigin fótum, sem felst meðal annars í að fást við átta ára stelpu.

Á yfirborðinu er fátt sem bendir til þess að Uptown Girls sé sérstaklega góð. Jú, Brittany Murphy¹ og mjög ung Dakota Fanning. Síðan fylgir annar Clueless leikari, Donald Faison, með í kaupunum. Svo eru þarna Heather Locklear og House MD leikarinn Jesse Spencer.

Murphy og Fanning eru frábærar. Þær ná að selja fyrirsjáanlegar línur og kjánalegt grín. Kannski kaupir þú Uptown Girls ekki. Allt í lagi. Þetta er reyndar fyrst og fremst mynd um að takast á við sorg (eða að takast ekki á við sorg).

Flestir gagnrýnendur hötuðu Uptown Girls og áhorfendur voru ekki mikið hrifnari. Það voru undantekningar eins og Roger Ebert sem líkti Brittany Murphy við Lucy Ball sem er ekki fjarri lagi.

Fyrir utan það hve hrifinn ég var af Uptown Girls kom mér mest á óvart að kvikmyndatakan er frábær. Þar er Michael Ballhaus² á ferðinni. Leikstjórinn Boaz Yakin er líklega frægastur fyrir Remember the Titans (einnig með Donald Faison).

Í lok myndarinnar birtast nokkrar stjörnur í gestainnliti.

Maltin gefur ★★½ og tók var töluvert hrifnari en gagnrýnendur almennt.

Óli gefur ★★★★☆👍👍.

¹ Það var víst búið að gera tveggja þátta heimildarmynd What Happened, Brittany Murphy? (2023).

² Nafn sem ég lærði mjög ungur af því … Ball-haus. Hann vann að ótal myndum, s.s. Bram Stoker’s Dracula.

Mademoiselle (1966) ★⯪☆☆☆👎

Fordómar og siðleysi í frönsku þorpi.

Tony Richardson leikstýrir Mademoiselle og Jeanne Moreau leikur aðalhlutverkið og gerir það mjög vel.

Stutta útgáfan af rýninni, höskuldalaus:

Falleg myndataka og nokkur góð atriði falla í skuggann af kvenfyrirlitningu Mademoiselle. Um leið er erfitt að líta framhjá atriðum þar sem dýr eru kvalin, að því er virðist ósviðsett.

Maltin gefur ★★.

Óli gefur ★⯪☆☆☆👎.

Höskuldar hér að neðan. Stórir. Og gróft orðbragð.

Virðuleg einhleyp kennslukona (téð Mademoiselle) laðast að ítölskum farandverkamanni. Getuleysi hennar í að laða hann til sín verður til þess að hún fremur röð af glæpum sem kosta mannslíf.

Það má segja að Mademoiselle sé það sem er í dag kallað incel. Hana langar að lifa kynlífi en kann ekki að bera sig eftir því. Sem hefði getað verið áhugavert ef ekki fyrir hvernig málið er „leyst“.

Uppgjörið felst í því að Mademoiselle gerist sjálfviljug undirgefin í auðmýkjandi kynlífi með verkamanninum. Boðskapurinn virðist vera einhver kallafantasía sem ég heyrði stundum þegar ég var yngri um að, afsakið orðabragðið, piparjúnkur þurfi bara að láta ríða sér almennilega.

Þegar Mademoiselle snýr aftur í þorpið illa til reika gefur hún ranglega til kynna að kynlífið hafi verið gegn hennar vilja þannig að þorpsbúar myrða verkamanninn.