Óli Gneisti Sóleyjarson

Fjölskylda ákveður að eyða vetrinum ein á afskekktu hóteli sem á sér litríka sögu.

Ég las bókina Duld áður en ég sá myndina. Við vorum nokkrir í sjöunda bekk í Lundaskóla sem vorum að lesa Stephen King og einn þeirra lánaði mér bóksafnsbókina svo ég þyrfti ekki að fara á biðlista hjá Amtinu.

Það var ekki löngu seinna að Hafdís leigði spóluna og við horfðum á sama. Mér fannst bókin betri. Allavega þá.

Eftir að Kubrick dó voru nokkrar af myndum hans sýndar Í Nýja bíó á Akureyri þannig að ég hef áður séð The Shining í bíó.

Það er frægt að Stephen King var ákaflega ósáttur við The Shining.¹ Ég get eiginlega tekið undir það sem hann (og Maltin) sagði um að Jack Nicholson hafi ekki verið nógu eðlilegur fyrir hlutverkið. Núllstillingin hans er eiginlega á toppnum þannig að það þarf lítið til að fara yfirum. Ég er hins vegar á því að Shelley Duvall sé ákaflega góð og ferill persónu hennar er mun trúverðugra. Síðan er Danny Lloyd frábær sem strákurinn.

Auðvitað er The Shining ein ívitnaðasta mynd sem gerð hefur verið. Ég hef oft heyrt fólk endurtaka „Here’s Johnny“ línuna án þess að átta sig á að hún sé vísun í Johnny Carson. Síðan er auðvitað „All work and no play…“.

Sjónrænar vísanir í The Shining eru jafnvel ennþá algengari. Ég meina, gólfteppismynstrið sést í Toy Story (hjá óheilbrigða nágrannadrengnum Sid). Systurnar (ekki tvíburar eða hvað?) hafa líka sést víða.

Síðan eru samsæriskenningarnar. Í The Shining lék Kubrick sér að vísunum í tunglferðirnar af því að þá þegar voru komnar kenningar um að hann hafi kvikmyndað tunglendinguna (á jörðinni). Auðvitað fattaði þetta lið ekki að hann væri að gera grín að þeim og tóku þetta sem frekari sannanir fyrir ruglinu sínu.

Hljóðumhverfi The Shining er stór hluti af því sem gerir þessa mynd frábæra. Það þegar Danny hjólar yfir teppin og það dempar hljóðið af hjólunum er einhvers konar útgáfa af þessu ASMR sem krakkarnir eru alltaf að tala um. Auðvitað á þetta líka við um tónlistina hennar Wendy Carlos sem er ítrekað brædd saman við skuggaleg andrúmsloftshljóðin.

The Shining er líka falleg, jafnvel þegar hún er ógeðsleg. Ef þið hafið lesið eitthvað af þessum færslum mínum þá vitið þið að ég er veikur fyrir fallegri beitingu lita og það á vissulega við hérna. Teppið fellur til dæmis í þann flokk.

Í þetta sinn var ég að pæla í einu atriði sem ég hef áður tekið eftir og flokkað sem klúður en núna er ég eiginlega á því að þetta sé vísbending. Sumsé, Jack (leikinn af Jack) þekkir forvera sinn og segist hafa séð mynd af honum í blöðunum. Hvers vegna? Þekkti hann sögu hótelsins áður en hann sótti um? Las hann sér til áður hann þurfti að mæta? Líklega er stór úrklippubók sem við sjáum við hlið ritvélar hans í einu atriðinu svarið.

Eitt sem fólk hefur bent á sem mistök er að Wendy talar um að Jack hafi lofað að hætta að drekka eftir „atvikið“ og hafi verið þurr í fimm mánuði. Seinna í myndinni segir Jack að „atvikið“ hafi átt sér stað fyrir þremur árum. Það er engin þversögn, Jack hefur fallið í millitíðinni og Wendy fyrirgaf honum.²

Það er auðvitað ógeðfellt hvernig Stanley Kubrick kom fram við Shelley Duvall við tökur á The Shining. Ég held samt að hann hafi ekki verið einn af þeim leikstjórum sem kom sérstaklega illa fram við konur. Hann kom svona fram við marga leikara, t.d. Tom Cruise,³ af fullkomnunaráráttu. Einhver orðaði það þannig að Kubrick hafi ekki vitað hvað hann vildi, bara hvað hann vildi ekki.

Á blogginu vanda ég mig við að gefa efnisorð sem eru byggð á Wikidata. Það þýðir að stuttslóð efnisorða er alltaf á forminu Q+tala. Ég lifi í voninni að leitarvélar muni einhvern tímann nota efnisorð. Annars einkenni Stanley Kubrick á Wikidata Q2001.

Maltin gefur ★★☆☆ og var greinilega ekki glaður.

Óli gefur ★★★★★👍👍🖖 þrátt fyrir að það þýði athugasemd frá Flosa.

¹ Svo kom framhald af The Shining og Duld. Sumsé, af þessum mismunandi útgáfum af sögunni. Ég hef ekki séð (eða lesið) Dr. Sleep og veit ekki hvort það virkaði.

² Á þessum tímapunkti áttaði ég mig á að ég gæti skrifað endalaust um smáatriði í myndinni og ákvað að klára þetta bara. Ef ég horfi á heimildarmyndina Room 237 get ég fengið meiri útrás.

³ Sem mér finnst fyndið af því mér er mjög illa við Tom Cruise. Hann er lykilmaður í költi sem hefur rústað lífi fjölmargra, bæði meðlima og gagnrýnenda. Ólíkt t.d. Shelley Duvall sem átti ekkert illt skilið.

Síbrotadrengur lærir um töfra lesturs. Í kvikmynd.

Ég á ekki bíómiða en ég man sterkt eftir að hafa séð Söguna endalausu í bíó. Ég fletti því upp og hún var sýnd örfáa daga í Borgarbíó rétt fyrir jól árið 1985.

Fjörtíu árum seinna fór ég aftur á hana með fjölskyldunni. Alveg var ég búinn að gleyma því að sagan hverfist um dreng sem er nýlega búinn að missa móður sína. Þetta sá ég væntanlega rétt rúmu ári eftir að ég lenti í því sama. Ég mundi bara eftir grjótætunni og flughundinum (út af atriðinu í blálokin).

Die unendliche Geschichte er ekki frábær mynd en hún er ekki sjarmalaus. Hún fer bara of oft yfir mörkin og verður hallærisleg.

Grjótætan er ennþá flott en flughundurinn er dapurlegri. Ef þetta allt er borið saman við það sem Jim Henson var að gera á sama tíma sjáum við hver var meistarinn.

Það virðist vera að The NeverEnding Story hafi verið talsett eftir á að evrópskum sið þó aðalleikararnir hafi talað ensku. Allavega mörg atriði. Leikarar virðast alltaf vera lélegri þegar ekki er um beina upptöku (eða rosalega vandaða talsetningu). Líklega er hægt að kalla þetta fyrstu mynd Wolfgang Petersen á ensku. Skondið að hugsa til þess að næsta mynd hans á undan hafi verið Das Boot.

Tónlistin í The NeverEnding Story á góða spretti en aðallega þegar spiluð eru stef úr titillaginu (Limahl og Giorgio Moroder). En það er samt eins og það sé verið stríða áhorfendum því lagið sjálft kemur aldrei. Bömmer.

Maltin er frekar jákvæður og gefur ★★★☆.

Óli er minna jákvæður og gefur ★★★☆☆👍.

Ung stúlka leitar ásjár nágranna síns vegna þess að það hættulegt skrýmsli undir rúminu hennar. Í bíó núna.

Ég þekki Bryan Fuller aðallega fyrir sjónvarpsþættina Pushing Daisies sem mér þóttu frábærir. En hann hefur líka skrifað Star Trek-þætti og er núna frægastur fyrir Hannibal-þættina (mannætan, ekki fílagaurinn). Þetta er fyrsta kvikmyndin sem hann gerir.

Í aðalhlutverkum Dust Bunny eru Mads Mikkelsen, Sigourney Weaver og Sophie Sloan. Þau eru öll frábær. Þið þekkið ekki Sophie af því hún er ung skosk leikkona sem hefur leikið í fáu en slær alveg í gegn hérna.

Útlitslega minnir Dust Bunny mig sérstaklega á Pushing Daisies en það mætti líkja við þessu blandi af Tim Burton og Wes Anderson.

Markmið Fuller var að gera Amblin mynd. Sumsé, í anda þeirra mynda sem Steven Spielberg framleiddi á níunda áratugnum. Hryllingsmynd fyrir krakka. Þar efst á lista er auðvitað Gremlins og sá húmor er kannski líkastur því sem við fáum í Dust Bunny.

Dust Bunny er því miður bönnuð innan sextán ára. Það er auðvitað persónubundið en ég held að flestir tólf ára krakkar gætu auðveldlega þolað þessa mynd. Það er kannski ágætt að miða við hvernig krakkarnir þoldu Gremlins.

Ég var glaður frá upphafi til enda myndarinnar og hló endalaust. Ég held að Dust Bunny nái að toppa Companion sem besta mynd ársins 2025.

Óli gefur ★★★★★👍👍

Ungir Elvis-aðdáendur reyna að rækta ást sína í heimi sem elskar þau ekki.

Wild At Heart var mikið gagnrýnd fyrir kynlíf og ofbeldi/ógeð. Sem er gott og gilt. Fólk hefur mismunandi mörk. Ef þið viljið ekki sjá svoleiðis þá er þetta ekki mynd fyrir ykkar.

Ég hafði ekki séð Wild At Heart áður. Ég hef nefnilega mismunandi þol fyrir myndum David Lynch. Lost Highway gerði mig svo fráhverfan honum að ég sá ekki Mulholland Drive fyrren tiltölulega nýlega. Mér fannst hún svo góð að ég gerði mislukkaða tilraun til að horfa á Inland Empire. Ekki fyrir mig.

Kannski er ástæðan fyrir því að ég féll fyrir Wild At Heart sú að af öllum myndum David Lynch minnir hún mig mest á Twin Peaks. Hún var gerð bókstaflega á sama tíma. Svo eru mörg kunnugleg andlit þaðan í myndinni.

Auðvitað á Wild At Heart það sameiginlegt með Twin Peaks að vera framleidd af Propaganda Films, sumsé Sigurjóni Sighvatssyni. Það er erfitt að ýkja hvað það þótti merkilegt að Íslendingur væri að vinna með svona frægum „Hollywood“ leikstjóra.

Tónlistarvalið í myndinni gerði mikið fyrir mig. Það virðist á yfirborðinu vera næstum kaotískt, allt frá Glenn Miller til þungarokks, en það nær allt að þjóna myndinni. Toppurinn er líklega þegar við fáum Elvis-lögin frá Nicolas Cage. Í fyrra laginu nær Lynch að endurskapa Elvis-æði með þungarokksaðdáendur í hlutverki táningsstúlkna sem við (allavega ég) þekkjum úr fréttamyndum þess tíma.

Ættfræði er alltaf skemmtileg. Ég ætla að láta vera að tala um Coppola-fjölskylduna. Við höfum nefnilega mæðgur að leika mæðgur, Diane Ladd (Christmas Vacation) og Laura Dern (Jurassic Park). Ættarnafnið Dern kemur frá leikaranum Bruce Dern (The ‘burbs). Þær tvær passa alveg einstaklega vel inn í mynd sem er full af undarlegustu leikurum Hollywood. Ég meina, Crispin Glover er þarna.

Af öllum krípí Willem DaFoe skúrkum er þessi Willem DaFoe skúrkur mesta krípið. Hann var líka alveg ógurlega ólíkur sjálfum sér. Þið vitið að hann getur leikið tiltölulega indæla menn líka, s.s. í Florida Project. Veit ekki hvort hann var indæll Jesú.

Ég held að mér þyki Wild At Heart betri en Mulholland Drive. Það er eitthvað við hvernig hún blandar saman töfraraunsæi, poppkúltúr og súrealisma.¹

Maltin gefur ★★☆☆ og það er ekki óvænt því hann hefur lágan þröskuld fyrir kynlífi og ógeði. Roger Ebert varð fokvondur þegar Wild At Heart vann gullpálmann í Cannes.

Óli gefur ★★★★★👍👍🖖

¹ Ég held að David Lynch hafi aldrei litið á sig sem súrealista af því hann taldi þá stefnu vera í eðli sínu pólitíska

Í dystópískri framtíð hefur dómstóll götunnar tekið yfir.

Ég hef enga tengingu við Judge Dredd. Mögulega hef ég kíkt á einhverjar teiknimyndasögur en varla lesið. Ég sá þessa ekki á sínum tíma og sleppti líka endurgerðinni.

Samkvæmt því sem ég hef lesið voru miklar deilur milli Sylvester Stallone og leikstjórans Danny Cannon um tón Judge Dredd. Annar vildi alvarlega hasarmynd og hinn vildi fyndna hasarmynd. Galli myndarinnar er að hún nær engu jafnvægi. Helsti kostur myndarinnar er að hún er ógeðslega fyndin.

Sylvester Stallone veit¹ alveg í hvaða mynd hann vill vera. Hann er á yfirkeyrslu. Um leið og hann byrjaði að tala hló ég. Armand Assante nær næstum að jafna þetta orkustig en aðrar leikarar ná ekki flugi. Sem er líklega gott í tilfelli Rob Schneider sem hefur sjaldan verið jafn þolanlegur.

Ég veit ekki hvort Judge Dredd hefði verið betri ef hún hefði verið alvarleg en ef hún hefði leyft sér að keyra á fáránleikanum væri hennar minnst með meiri hlýju.

Maltin gefur ★★☆☆.

Óli gefur ★★★☆☆👍 en það væri líklega hægt að sannfæra hann um að hækka um svona hálfa stjörnu en aldrei um að hætta að tala um sjálfan sig í þriðju persónu.

¹ Sylvester Stallone er endalaust áhugaverður karakter og þó mér hafi þótt Sly gölluð sem heimildarmynd þá gefur hún ákveðna innsýn í manninn.

Þetta er eiginlega eins og Dallas¹ nema að það verður meira blóð en mátti sýna í bandarísku útsendingarsjónvarpi.

Mér finnst Paul Thomas Anderson mistækur. Boogie Nights góð. Magnolia mehh. One Battle After Another gríðarlega ofmetin og ég trúi varla öðru en hún gangi fljótlega í gegnum endurmat. Þannig að ég reyndi bara að vera opinn fyrir There Will Be Blood ... þó ég hafi reyndar einu sinni reynt að horfa á hana áður og gefist upp (en það var á tölvuskjá þannig að það telst ekki með).

There Will Be Blood er mjög góð. Mér þótti hún samt greinilega fyndnari en mörgum í salnum. Mig grunar jafnvel að fólk beri of mikla virðingu fyrir Daniel Day-Lewis til þess að sjá þegar hann er að reyna að vera fyndinn.

Undanfarna daga hefur verið endalaust vitnað í Quentin Tarantino sem finnst Paul Dano vera vonlaus leikari og haft skemmt myndina. Ég er bara ósammála. Mér fannst persónan óþolandi en ég er nokkuð viss um að það hafi verið markmiðið.

Það sem mér fannst kannski helsti gallinn við There Will Be Blood er að undir lokin tekur myndin stökk fram í tímann. Mér leið eins og það vantaði eitthvað. Tilfinningalegt uppgjör sem nær út fyrir tímabilið sem við fylgdumst með.

Maltin gefur ★★★⯪.

Óli gefur ★★★★☆👍👍

¹ Talandi um Dallas. Þó ég hafi ekki séð myndina áður hef ég endalaust heyrt vísanir í þessa mjólkurhristingssögu. Hún minnir mig alltaf á tvöfalda þáttinn „Who Shot Mr. Burns?“² í The Simpsons. Þar stofnar C. Montgomery Burns olíufélag sem borar á ská.

² Sem er vísun í Dallas-þáttinn Who Shot J.R.?

Frjálshyggjan hefur náð að rústa Bandaríkjunum. Hvenær urðu kvikmyndir svona pólitískar?

Ég sá ekki RoboCop fyrren fyrir nokkrum árum. Það var sífellt talað um allt ofbeldið í henni og ég hélt að það væri ekki mikið meira varið í hana. Líklega sannfærði höfundur Árabátarlöggunnar mig um að gefa henni séns.

Paul Verhoven hefur yfirbragð og orðspor manns sem gerir lélegar myndir. Ég féll ekki sérstaklega fyrir Basic Instinct á sínum tíma (mögulega var VHS-upplausnin ekki nógu góð til að grípa mig). Hins vegar sá ég Showgirls í bíó og þótti hún ekki jafn slæm og fólk hafði haldið fram. Hollow Man náði mér alls ekki.

Eftir að hafa loksins séð RoboCop ákvað ég að kíkja á eldri myndir Verhoven. Fyrir valinu varð Soldaat van Oranje (1977) með Rutger Hauer (tár í rigningunni) og Jeroen Krabbé (Provasic!). Hún fjallar um stúdenta sem taka þátt í andspyrnunni gegn hernámi Þjóðverja í Seinni heimsstyrjöldinni. Alveg frábær mynd.

Svo kom Total Recall í bíó. Þó ég hafi verið hrifinn af henni á sínum tíma gerði ég ráð fyrir að hún hefði elst jafn illa og margar slíkar hasarmyndir. Það var kolrangt. Það er ekki nóg með að hún sé ákaflega fyndin heldur er hún greinilega gegn kapítalískum fasisma.

Nú þegar RoboCop kom í bíó fannst mér rétt að fá unglinginn með. Það er alveg rétt að þetta er ofbeldisfull mynd. Það þjónar samt allt boðskapnum. Við erum mjög greinilega stödd í Ameríku sem líður fyrir arfleifð Ronald Reagan.¹

Frjálshyggjan er svo stjórnlaus að lögreglan í Detroit hefur verið einkavædd. Nýju eigendurnir eru hergagnaframleiðendur sem vilja spara og græða. Þeir vilja losna við mannlega þáttinn. Þeir vilja véllöggu.²

Peter Weller (sem vill að þú farir til Feneyja um jólin) leikur RoboCop og Nancy Allen er félagi hans. Ronny Cox, Miguel Ferrer (Twin Peaks) og Dan O’Herlihy leika glæpamennina innan fyrirtækjaheimsins. Kurtwood Smith (That ’70s Show) og Ray Wise (Twin Peaks) eru meðal götuglæpona. Var David Lynch aðdáandi þessarar myndar?

RoboCop er ákaflega góð mynd en alls ekki gallalaus. Hún missir dampinn þegar á líður og þó lokauppgjörið sé skemmtilegt þá er bláendirinn sjálfur ekki frábær.

Maltin gefur ★★★☆ sem kemur örlítið á óvart því hann er almennt frekar neikvæður fyrir ofbeldismyndum.

Óli gefur ★★★★⯪👍👍🖖.

¹ Líklega var Ronald Reagan drepinn í myndinni með eigin ofurvopnum. Það er samt óljóst því myndin gerist viljandi á ótilgreindum tíma.

² Fyrst ED-209 sem er ekki titilvélin heldur drápstól sem getur starfað án mannlegrar skynsemi. Þegar við kynnumst honum fáum við sterk skilaboð sem gilda um samtíma okkar: Ekki treysta gervigreind fyrir neinu mikilvægu.

Álag á hjónaband rithöfundar eykst þegar hann byrjar að endurskrifa handrit fyrir Hollywood-framleiðanda.

Le mépris er oft hátt á listum yfir bestu myndir allra tíma. Hún er líka kvikmynd um að búa til kvikmyndir. Jean-Luc Godard hæðist að framleiðanda myndarinnar með froðukenndri persónu Jack Palance. Sá neyddi líka Godard til þess að setja inn nektaratriði með Brigitte Bardot sem gerði myndina líklega ákaflega eftirminnilega.¹

Í löngu atriði sjáum við og heyrum hjón rífast. Það er mjög erfitt að fá botn í það sem þau segja. Satt best að segja er þetta eins og að fá sögu af rifrildi frá sjónarhóli karlmannsins þar sem ekkert vit er í því sem konan á að hafa sagt eða gert.

Le mépris hefur verið greind fram og til baka og ég er ekki alveg sammála öllu. Hérna er höskuldur sem er bara ágiskun mín. Ég held að Hollywood-framleiðandinn gefi skýrt til kynna að hann vilji sofa hjá eiginkonunni gegn því að ráða handritshöfundinn í vinnu og hafi jafnvel túlkað svör hans á þá leið að hann væri samþykkur því. Þegar framleiðandinn var einn með eiginkonunni hefur hann þá útskýrt þennan „samning“. Allavega verður hegðun konunnar algjörlega skiljanleg ef þetta gerðist.

Kvikmyndagerðin í Le mépris er mjög undarleg á köflum. Ég var ekki einu sinni sannfærður um að það ætti að vera svona en Godard var að gera þetta viljandi. Ég var ekki að falla fyrir þessu hjá honum.

Fyrir mér er hápunkturinn að Fritz Lang leikur Fritz Lang. Hann fær að segja að M sé í sérstöku uppáhaldi hjá honum.² Godard sjálfur leikur aðstoðarmann hans.

Kannski á endir myndarinnar að vera einfeldningslegur. Ég veit ekki. Allavega gerði hann lítið fyrir mig.

Maltin gefur ★★★⯪.

Óli gefur ★★★⯪☆👍.

¹ Á þessum tíma sem evrópskar kvikmyndir voru hve vinsælastar í Bandaríkjunum voru nektaratriði mikilvægur þáttur í sölu bíómiða. Bandarískar kvikmyndir þurftu ennþá að fylgja ritskoðunarreglum sem takmörkuðu mjög hve æsandi þær máttu vera.

² Það er langt síðan ég hef séð M. Ég hef vonast til þess að hún yrði aftur sýnd sem klassísk mynd í Bíó Paradís. Ef ég ætti að gera lista yfir bestu kvikmyndir allra tíma myndi ég setja M mjög ofarlega, ef ekki efst.

Ástarfimmhyrningur norna skapar allskonar leiðindi.

Wicked er frábær söngleikur (sem ég hef séð þrisvar) sem hefur þann galla að vera fulllangur. Þannig að mér þótti kúnstugt að skipta verkinu í tvennt þar sem partarnir eru hvor um sig nærri jafn langir sviðsútgáfunni.

Fyrri hlutinn af Wicked gekk betur upp vegna þess að hann er fyndnari og með betri lögum. Seinni hlutinn virkar miklu langdregnari. Það eru góð lög en ef við berum saman For Good og Defying Gravity þá er augljóst hvort er betra. Sumsé, þetta eru ekki jafn góðar myndir.

Leikararnir eru fínir. Ariana Grande var svo góð í bröndurunum í fyrri myndinni en það er svo mikið minna af því í þetta skiptið. Cynthia Erivo neglir aðalhlutverkið. Jeff Goldblum virðist vera á sjálfstýringu og það reynir lítið á Michelle Yeoh.

Óli gefur ★★★☆☆🫴.