Í fyrsta tíma í janúar lýsti Gottskálk Þór Jensson, kennari minn í bókmenntasögu, því yfir að hann tæki ekki í mál að lesa yfir ritgerðir þar sem enskar útgáfur nafna væru notaðar þegar fullkomlega góðar íslenskar útgáfur væru til. Ég var hjartanlega sammála honum þar til ég komst að því hvað „góðar íslenskar útgáfur“ þýddi. Það er semsé bannað að segja Ovid og Virgil, þess í stað á að segja Óvíð og Virgill. Ég sé ekki muninn.
Það var ekki Dædal sem smíðaði völundarhúsið, heldur Daídalos, og sonur hans hét Íkaros en ekki Íkar. Sömuleiðis hétu stofnendur Rómar ekki Róm og Rem, heldur Rómúlus og Remus, Brútus hét ekki Brút og Ágústus keisari hét ekki Ágúst. Ég veit ekki betur en Gottskálk segi Ödípús en ekki Ödíp. Þess vegna finnst mér fáránlegt að segja Óvíð en ekki Óvidíus, Virgill en ekki Virgilíus. Þessar tilteknu íslensku útgáfur eru nefnilega lítið annað en illa dulbúnar umritanir á þeim ensku, og þá finnst mér betra að nota latneskar útgáfur.
Skemmtilegar undantekningar eru þó til eins og til dæmis Ódysseifur og Orfeifur, en það er ansi erfitt að eiga að vera samkvæmur sjálfum sér hérna. Sjálfur segi ég iðulega Orfeus en konu hans nefni ég Evridís. En rithátturinn Óvíð þykir mér alveg sérlega ótækur viðbjóður og ég mun seint tileinka mér hann.
En var Remus 2. eða 4. beyging? Hvernig beygist Ödipus (Oidipous)?
Dæmin sem þú tekur eru ekki öll sambærileg.
Þau áttu ekki að vera það, mér finnst bara furðulegt að nota latneskar myndir sumra nafna en ekki annarra. Að mínu viti er álíka heil brú í að kalla Óvidíus Óvíð eins og að kalla Aristóteles Ara.
Oidipous vænti ég að sé grísk mynd, sú latneska minnir mig að sé Oedipus, en ég held að beyging eða önnur málfræðileg atriði séu lítill ef nokkur faktor í því hvaða nöfn íslenskir bókmenntafræðingar velja umfjöllunarefni sínu.
Hvað ef maður notar upphafleg grísk eða rómversk heiti, að ég tali nú ekki um ef maður notar latnesku beyginguna?
Mér þætti nú ansi tilgerðarlegt að nota latnesku beyginguna, tala um Germaníu Taciti og þar fram eftir götunum. En ég vandist því sjálfur að heitin væru sem næst upprunanum, þannig lærði ég fornöldina í menntó.
Ég kalla t.d. Hóratíus ekki Hóras. Kalla hann reyndar stundum Quintus, en hann var kallaður það í latínubókinni minni í MR.
Fyrst enskumælandi þjóðir kalla Virgilius Virgil, hvers vegna er þá Sókrates ekki kallaður Sockrat?