Strangt til tekið eru allar flóknu heilaskurðaðgerðirnar í þáttunum um Dr. House líklega óhefðbundnar lækningar í þeim skilningi að það er varla daglegt brauð að opna höfuðkúpuna á fólki og eltast með töngum við fágætt matarofnæmi sem framkallar sveppasýkingu í heilaberki þegar það blandast saman við væga blýeitrun… eða hvað svo sem plottið er alltaf í þessum þáttum.
Samt teljast allir stælarnir í doktor House vera hefðbundnar lækningar – þær óhefðbundnu ganga fremur út á eitthvað hversdagslegt eins og að svolgra hert hákarlalýsi. – Raunar er hugtakið óhefðbundnar lækningar ónýtt í bókstaflegri merkingu sinni, raunveruleg merking er í raun: aðferðir-sem-sumir-segja-að-lækni-fólk-en-vísindastofnanir-viðurkenna-ekki.
Það hefur verið magnað að fylgjast með því hvað óhefðbundnar lækningar hafa orðið „meinstrím“ í umræðunni á ótrúlega skömmum tíma. Ótrúlegasta fólk hefur tröllatrú á hómópötum, grasalækningum, nálastungum o.s.frv. Þessi þróun hefur kallað á tvenns konar viðbrögð:
i) Andófsviðbrögð vísindahyggjumanna – sem vilja vernda vísindin fyrir kerlingabókunum og afsanna þetta húmbúg.
ii) Kröfur þeirra sem trúa á óhefðbundnar lækningar um að þær séu viðurkenndar – einkum á þann hátt að ríkið niðurgreiði þær og iðkendum þessara greina sé veittur einhver sess innan sjúkrahússkerfisins.
Ég er ósammála báðum hópunum.
Sú harða samkeppni sem viðurkennd læknavísindi eiga við að stríða frá öllum spjaldhryggs-þerapistunum og hómópötunum, snýst ekki um að það síðarnefnda sé búið að koma sér upp of sterkri stöðu sem þurfi að rífa niður með vísindalegum afhjúpunum. Vandinn snýst um stöðu læknavísindanna sjálfra sem hafa glatað mætti sínum í hugum margra Vesturlandabúa.
Viðfangsefni læknavísindanna í dag eru önnur í dag en fyrir fimmtíu árum – eða hundrað árum, þegar menn gældu við hugmyndina um sjúkdómalausa framtíð. Einn galli hefðbundinna lyflækninga er t.d. sá að sjúklingurinn er ekki sjálfur gerandi í baráttunni. Honum er sagt að bíða rólegur meðan töflurnar með langa nafnið vinna sína vinnu. Óhefðbundnar lækningar bjóða honum hins vegar hlutverk – viðfangsefni.
Virkur og leitandi einstaklingur sem greinist með sjúkdóm vill geta hjálpað til sjálfur. Hann vill leita að greinum á netinu, lesa bæklinga og tímaritsgreinar – gera eitthvað! Læknavísindin geta ekki komið til móts við þessar þarfir nema að sáralitlu leyti (og þá helst með almennum lífsreglum á borð við að fara í sund og hætta að drekka 15 bolla af kaffi). En þau eiga svo sem ekki að gera það heldur – þeirra hlutverk er að lækna sjúklinginn, ekki að hafa ofan af fyrir honum á meðan.
Á dag, þegar eitt helsta viðfangsefni læknavísindanna á Vesturlöndum er hæggengir sjúkdómar – eða viðvarandi ástand – s.s. ýmsir stoðkerfissjúkdómar, má nokkuð ljóst vera að eftirspurnin eftir óhefðbundnum lækningum mun ekki minnka heldur aukast. Það skiptir ekki máli hvað Pétur Tyrfingsson,vantru.is eða aðrir draugabanar leggja sig fram um að berja á kuklurunum, þessi geiri á bara eftir að stækka.
Og í sjálfu sér þarf það ekki að vera neitt vandamál fyrir læknavísindin – svo fremi að fólk ímyndi sér ekki að allt grasaseyðið komi í staðinn fyrir alvöru lækna og apótekara. Þannig vorum við Steinunn á tímabili orðin verulega langþreytt á endalausum eyrnabólgum barnsins. Við vorum farinn að leggja okkur eftir hvers kyns húsráðum – og splæstum meira að segja í einhverjar þrúgusykurstöflur frá einhverjum hómópatanum (vitandi að þetta væri í versta falli skaðlaust gutl). Þetta var að sjálfsögðu ekkert annað en kostnaðarsöm tómstundariðja milli þess sem við fórum með barnið til lækna sem dældu í hana fúkkalyfjum – og að lokum til sérfræðings sem setti rör í eyrun (og losaði okkur við óværuna – 7,9,13).
Spiked eru með fína grein um óhefðbundnar lækningar. Þeir eru – fyrirsjáanlega – miklir vísindahyggjumenn, sem telja óhefðbundnar lækningar skrum, en eru þó eins og ég á þeirri skoðun að læknavísindin geti bara sjálfum sér um kennt.
Niðurstaða pistlahöfundarins á Spiked er að óhefðbundnar lækningar hafi það sér til ágætis að þær veiti þeim sem þær nota innri frið – en að læknavísindin eigi að lækna en ekki kæta. Þetta eru mikil sannindi.
Einmitt þess vegna eigum við ekki að taka inn óhefðbundnar lækningar í sjúkrakerfið. Menn geta barist fyrir því að einstakir þættir þess sem í dag telst óhefðbundnar lækningar fái viðurkenningu og færist þannig milli sviða – það eru mörg dæmi um lækningaraðferðir sem hafa þannig flust fram og til baka, má þar nefna vatnslækningar við geðsjúkdómum, sem voru góð vísindi fyrir 80 árum en ekki í dag. Að óhefðbundnar lækningar fái viðurkenningu innan spítalakerfisins SEM óhefðbundnar lækningar er hins vegar fráleitt.
Eitthvað af því sem menn hafa viljað skilgreina sem óhefðbundnar lækningar – s.s. ákveðnar tegundir af nuddi – eru reyndar þess eðlis að þær mætti skilgreina sem sjúkraþjálfun og þá jafnvel verið styrkhæft sem slíkt – en ekki sem lækningar…
Almennt séð er ég harla ánægður með VG sem stjórnmálaflokkinn minn. Eitt af því fáa sem angrar mig við hann er daður sumra þar innan dyra við óhefðbundnar lækningar og hugmyndir um að reyna að koma því inn í opinbera heilbrigðiskerfið. Sem betur fer hafa það þó aldrei verið meirihlutaraddir.
Jamm.